การใช้ชีวิตอยู่ในเมืองที่มีพื้นที่จำกัด หลายๆคนอาจต้องอาศัยอยู่ในห้องพักหรือคอนโด แค่ลำพังพื้นที่เก็บของใช้ก็อาจจะอัดแน่นอยู่ในห้องจนแทบขยับไม่ได้แล้ว ไม่สามารถคิดถึงพื้นที่สีเขียวสำหรับให้ต้นไม้ได้อาศัยอยู่ด้วยกันได้ แต่ในวันนี้เรามีทางออกให้กับต้นไม้เหล่านั้นมาเสนอ ด้วยวิธีการออกแบบการจัดสวนที่ใช้พื้นที่ติดผนังในแนวตั้ง เพื่อประหยัดพื้นที่ทางราบให้กับพื้นที่อยู่อาศัยของเรา ซึ่งวิธีนั้นก็คือ สวนแนวตั้งนั่นเอง อีกทั้งสวนแนวตั้งเหล่านี้ยังช่วยให้บ้านเย็นขึ้น ช่วยเพิ่มความชื้นในอากาศ และหากอยู่ภายนอกอาคาร แผงสวนเหล่านี้ยังเป็นส่วนที่ช่วยกรองแสงแดด ไม่ให้โดนกับผนังบ้านโดยตรงด้วย
(ภาพจาก http://www.softbizplus.com/decorate/2038-vertical-gardens)
สวนแนวตั้ง (Vertical Garden)หรืออีกชื่อหนึ่งว่า Green Wall ถูกคิดค้นขึ้นโดยนักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส Patrick Blanc จากการลองผิดลองถูกนับไม่ถ้วน ในการปลูกพืชจำพวกเฟิร์น มอสลงบนผนังอาคาร เป็นการจำลองภาพในของป่าเขตร้อนชื้นที่เค้าประทับใจ ต่อจากนั้นได้มีการนำเทคนิคการปลูกพืชบนผนังเหล่านั้น มาปรับใช้ในการสร้างพื้นที่สีเขียวตามอาคารบ้านเรือนต่างๆ เป็นการทำลายข้อจำกัดในการเพิ่มพื้นที่สีเขียวลงในพื้นที่ขนาดเล็กต่างๆในเมือง โดยมีขั้นตอนง่ายๆเริ่มได้ดังนี้
1. เลือกทำเล หรือกำแพงที่คุณจะปลูก
มองหาทำเล กำแพงว่างๆในบ้านหรือห้องพักของคุณ ไม่จำเป็นต้องเป็นกำแพงที่ทาสีเรียบเนียนสวยงาม เลือกกำแพงที่มีคราบเลอะสกปรกก็ได้ เพราะสวนสีเขียวของคุณกำลังจะเข้าไปตกแต่งพื้นที่ตรงนั้นให้สวยงามขึ้นเอง และไม่ต้องกังวลเรื่องการรับน้ำหนักครับ เพราะกำแพงอาคารทั่วไปสามารถวางโครงสร้างของสวนทางตั้งได้แน่นอน ส่วนเพิ่มเติมคือดูว่าพืชที่เราจะปลูกต้องการแสงมากน้อยแค่ไหน ก็เลือกทะเลของกำแพงให้เหมาะสมกันครับ
2. สร้างโครงผนังสวน
โครงสร้างพื้นฐานของสวนแนวตั้งส่วนใหญ่จะถูกซ้อนกัน 3 ชั้นคล้ายแซนวิชครับ ประกอบด้วยโครงท่อพีวีซี แผ่นพลาสติก และผ้า เราควรประกอบโครงให้เสร็จก่อนที่จะขึ้นไปแขวนเพื่อความสะดวกในการทำงานครับ ทั้งการติดตั้งและการถอดออกมาเพื่อซ่อมแซมหรือบำรุงรักษา คุณผู้อ่านอาจจะลองใช้ท่อพีวีซีขนาด 3/4 นิ้ว ข้อต่องอ 2 ทาง (elbow) และข้อต่อ 4 ทาง เพื่อเชื่อมท่อแต่ละชิ้นให้เป็นโครง วัสดุที่ไม่แนะนำคือท่อเหล็ก เพราะเพิ่มน้ำหนักมากเกิน เราไม่ได้ต้องการความแข็งแรงขนาดนั้น และราคาแพง วัสดุอีกอย่างคือไม้ เพราะอาจเกิดเชื้อราในส่วนน้ำขังจากน้ำที่เรารดให้ต้นไม้
3. ติดแผ่นพลาสติก และผืนผ้า
ลงมือติดแผ่นพลาสติกลงในโครงที่เราทำก่อนติดฝืนผ้านะครับ แผ่นพลาสติกต้องอยู่หลังผืนผ้า เพื่อให้แผ่นพลาสติกทำหน้าที่กันความชื้นสู่ผนังและกักเก็บน้ำไว้ในโครงกำแพงของเรา อาจลองใช้แผ่น PVC ก็ได้ครับ จากนั้นติดผืนผ้าลงในโครง ทำหน้าที่ดูดซับน้ำเอาไว้เป็นแหล่งอาหารให้ต้นไม้ของคุณ อาจเลือกใช้พวกผ้าสักหลาด พรมรองเท้า ผ้ารองเบาะนั่ง ที่สามารถดูดซับน้ำได้ดี หรือวัสดุที่สามารถรองน้ำได้แล้วไม่เน่าเปื่อย ติดวัสดุผ้าเหล่านั้นอย่างน้อย 2 ชั้นนะครับก่อนจะนำไปติดที่โครงโดยตรงด้วยนอตสกรู แมกซ์สแตนเลสเย็บผ้าใบ เพราะเราต้องการให้ผึงที่อยู่บนโครงตึงเหมือนผ้าแคนวาสบนเฟรมวาดรูป ตรวจดูความแน่นหนาให้ดีนะครับ เผื่อความแข็งแรงเอาไว้เวลาที่ผ้าอมน้ำเอาไว้แล้วจะล่วงลงมา
4.ติดตั้งระบบให้น้ำและการให้ปุ๋ย
การปลูกสวนแนวตั้ง ต้องใช้ระบบน้ำหยดหรือระบบไฮโดรโพนิกส์ (Hydroponics) ซึ่งจัดทำระบบการให้น้ำและสารอาหารเจือจางอัตโนมัติลงสู่ต้นไม้ของเรา เพื่อรักษาความชุ่มชื้นให้คงอยู่ไว้ตลอด ระบบไฮโดรโพนิกส์อาจจะต้องใช้ผู้มีความรู้เฉพาะทางและการลงทุนติดตั้งราคาสูงพอสมควร เราจึงแนะนำระบบน้ำหยดสามารถทำเองได้ เริ่มด้วยการซื้อท่อพีวีซีขนาดประมาณ 1 นิ้ว มาเจาะรู้เพื่อให้น้ำไหลผ่าน ต่อเข้ากับวาล์วน้ำควบคุมการเปิดปิดและตัวกรองต่อเข้ากับโครงหลัก เพิ่มหัวฉีดปุ๋ยที่วาล์วให้ท่อพีวีซี เพื่อให้ปุ๋ยน้ำละลายรวมมากับน้ำหยดในท่อหลักของเรา ต่อท่อพีวีซีหลักเข้ากับท่อจ่ายน้ำในบ้าน แล้วเปิดทดลองการไหลของน้ำ หากไหลมากเกินไปให้ใช้เทปพันรูหยดน้ำไว้เพื่อให้น้ำซึมออกมาช้าลง และจดบันทึกเวลาความถี่ตามวินาทีของหยดน้ำเพื่อให้เหมาะสมกับต้นไม้ของเรา เช่น ตั้งอัตราน้ำหยดไว้ที่ 3-6 ครั้ง ในช่วงเวลา 10-15 วินาที
5. ลงปลูกพืช
เลือกพืชที่เหมาะกับสภาพอากาศภายนอก หรือสภาพกลางแจ้งของบ้านเรา รับแดดและลมได้ดี ใช้ใบมีดโกนกรีดผ้าสักหลาดชั้นนอกในแนวนอน แล้วฝังรากของพืชที่ต้องการจะปลูกลงไปในผ้าสักหลาด หรือพรมรองเท้าที่เตรียมไว้ เพื่อให้พืชเหล่านั้นหยั่งรากลงไปสามารถเจริญเติบโตขึ้นได้ แล้วใช้ดินปิดรอยกรีดนั้นกับรากไม้เอาไว้ให้สนิท ป้องกันโรครากเน่า
6.จัดวางตำแหน่งพันธุ์พืชต่างๆ และยกขึ้นติดตั้ง
มาถึงขึ้นตอนที่น่าสนุกที่สุด ลงมือออกแบบสวนสวยแนวตั้งของคุณ ว่าจะปลูกต้นอะไรบ้าง สีอะไร วางตำแหน่งไหน เลือกพืชที่ไม่เติบโตสูงออกไปมากนัก อยู่ในระยะไม่ควรเกิน 60 เซนติเมตรจากผนัง ปลูกไว้ตำแหน่งด้านบนเพื่อให้ร่มเงาตกลงมาด้านล่างได้ ปลูกจำพวกเฟิร์นแซมตามจุดต่างๆ และอย่าลืมปลูกพืชไม้ดอกสีสดใสที่ชื่นชอบแสงแดด เพื่อเพิ่มสีสันให้กับสวนแนวตั้งของคุณเอง
สวนแนวตั้งนั้นไม่ได้เป็นเพียงสวนจำลองที่ถูกจัดขึ้นเพื่อใช้การตกแต่งงานสถาปัตยกรรม แต่เป็นการดึงเอาระบบนิเวศน์ในธรรมชาติไว้อยู่กับผนังอาคารได้อย่างกลมกลืน ภายใต้ข้อจำกัดทางด้านพื้นที่ขนาดเล็กในเมืองใหญ่ ที่จะยิ่งขยายตัวและแออัดกันมากขึ้น สวนแนวตั้งจะเป็นจุดพักสายตาสำหรับคนในอาคาร พักผ่อนจิตใจ ดึงดูดความสนใจให้แก่ผู้ที่ผ่านไปมาให้ชวนมอง และยังสามารถป้องกันแดด ฝน หรือความร้อนที่เข้าสู่อาคารโดยตรงอีกด้วย
รูปภาพและข้อมูลจาก
http://www.popularmechanics.com/home/how-to-plans/how-to/g847/how-to-start-a-vertical-garden/?slide=9