แดดอันร้อนระอุในช่วงเที่ยงวัน และสายฝนกระหน่ำในตอนเย็น จะมีสิ่งใดมาช่วยบรรเทาสภาพอากาศที่แปรปรวนเหล่านี้ได้ ถ้าไม่ใช่เหล่าพันธุ์ไม้ใหญ่สีเขียวสูงตระหง่าน และสิ่งนั้นเองก็จำเป็นสำหรับบ้านของคุณเองเช่นกัน เรารู้กันดีครับว่าต้นไม้จะช่วยให้ร่มเงา ลดอุณหภูมิในพื้นที่ข้างเคียง และยังช่วยดูดซับน้ำฝนที่ตกลงสู่พื้นดินได้อย่างดี ประโยชน์ทั้งหมดนี้ยังไม่รวมถึงการปลูกต้นไม้ที่เป็นงานอดิเรก ช่วยฟื้นฟูจิตใจ ให้เรามีพื้นที่สีเขียวพักผ่อนสายตาและความว้าวุ่นจากการทำงานตลอดสัปดาห์ เมื่อทราบแบบนี้แล้วก็อย่ารอช้าครับ รีบคว้าเครื่องมือขุดดินตามที่ถนัดมือ แล้วมาลงมือปลูกต้นไม้ในบ้านของคุณกันเลย
(ภาพจาก http://www.homedsgn.com/2012/06/14/house-in-the-garden-by-cunningham-architects/)
เริ่มต้นสำรวจพื้นที่ในบ้าน
ก่อนจะลงมือปลูกต้นได้ชนิดใดก็ตาม ควรศึกษาและสำรวจพื้นที่ในบ้านของคุณก่อนนะครับ ว่ามีลักษณะอย่างไร จะได้เลือกชนิดต้นไม้ให้ตรงกับลักษณะการใช้งานได้
ปลูกตรงไหนดี ? ก่อนอื่นเลยควรเลือกพื้นที่ว่างในบ้านของคุณที่จะปลูก ก่อนจะดูว่าจะปลูกต้นไม้อะไรให้เหมาะสมกับการใช้งานในพื้นที่นั้นดี เช่น เลือกปลูกตรงที่ริมทางเดินประดับสวยๆ ไม่ได้เน้นร่มเงา ก็ให้เลือกต้นไม้ที่มีรูปฟอร์มสวยงามแปลกตา มีดอกสีสดใส อย่างต้นชงโค , เลือกปลูกแถวที่นั่งเล่นในสวน อาจมีศาลาเล็กๆภายในบ้าน ต้องการไม้ที่ให้ร่มเงา สามารถพิงกิ่งก้านเข้ามาที่หลังคาศาลาหรือใกล้ชิดกับตัวเราได้ ก็เลือกปลูกจำปี ที่มีดอกสวยงามพร้อมกลิ่นหอมอ่อนๆพริ้วลอยมาตามลมเมื่อได้อยู่ใกล้ หรือบ้านของใครที่ติดพื้นที่ริมน้ำ อยากเลือกปลูกแถวริมตลิ่งหรือชานพักท่าน้ำ ก็ควรมองหาต้นไม้ที่รูปทรงอ่อนโน้มตัวลงสู่พื้น สร้างมุมที่ต้นไม้แผ่กิ่งกานโน้มตัวลงสู่ผิวน้ำอย่างสวยงาม และสามารถขึ้นบริเวณริมน้ำได้ อย่าง ไทรย้อย เป็นต้น
(ภาพจาก http://www.wholehomenews.com/blog/post.php?id=107)
– ทิศทางต่างๆมีผลต่อการปลูกต้นไม้หรือไม่?
มีผลอย่างแน่นอนครับ ดังนั้นเราจะมีจำแนกการปลูกต้นเพื่อความเหมาะสมกับทิศทางต่างๆของบ้านดังนี้
ทิศตะวันออก ทิศที่แสงแดดสาดเข้าทิศทางแรกของวัน จะได้รับแดดเพียงแค่ครึ่งวันครับ เมื่อเลยช่วงเที่ยงวันไปแล้วตัวบ้านจะให้ร่มเงาลงพื้นดิน แดดช่วงเช้านอกจากจะให้วิตามินที่ดีต่อร่างกายแล้ว ยังให้ความร้อนต่ำกว่าในช่วงบ่าย เราจึงสามารถปล่อยให้แดดช่วงเช้าส่องเข้าบ้านเราบางส่วน แต่หากอยากปลูกต้นไม้ทางทิศนี้ แนะนำพันธุ์ไม้ที่ไม่ต้องการแดดมากนัก หรือพันธุ์ไม้ที่มีใบละเอียดเล็ก สามารถปล่อยให้แสงแดดยามเช้าส่องผ่านได้ เพราะเราจะได้ภาพวิวที่ดูสวยงาม เมื่อมองใบเล็กๆเหล่านั้นกระทบผ่านแสงแดด อย่างเช่นพวกต้นโมก หรือไผ่เลี้ยง
ทิศตะวันตก จะมีแดดลงจัดตลอดช่วงบ่าย จึงต้องปลูกต้นไม้ที่ให้ร่มเงากับตัวบ้าน ลดความร้อนที่ผนัง ช่วยประหยัดพลังงานเครื่องใช้ไฟฟ้าในการทำความเย็นของบ้านเราได้อย่างต้นคูน ประดู่อินเดีย แต่หากพื้นที่เหลืออยู่น้อยเกินกว่าจะปลูกต้นไม้ใหญ่ เราแนะนำให้ใช้ใช้พันธุ์ไม้เลื้อยเกาะผนังแทน พวกต้นตีนตุ๊กแก ก็จะช่วยดูดซับความร้อนไว้ให้ในระดับนึงและยังเป็นส่วนตกแต่งเพิ่มสีสันความเป็นธรรมชาติให้กับผนังบ้านเราได้เป็นอย่างดีครับ
ทิศเหนือ แสงแดดเข้าน้อย ไม่ควรปลูกไม้ใหญ่ เลือกพันธุ์ไม้ขนาดกลางที่อยู่ในพื้นที่ร่มได้ ชื่นชอบแสงแดดแค่รำไรๆจะเหมาะสมกว่า เช่น ต้นเขียวหมื่นปีก็ช่วยให้บ้านร่มรื่นได้ หากยังมีพื้นที่แนะนำให้ปลูกพืชคลุมดินแทน เพื่อเก็บความชุ่มชื้นบริเวณรอบบ้านเอาไว้ เพิ่มความรู้สึกร่มรื่นแก่ผู้ที่มาเยือน ลองมองหาพืชพวกพลูเลื้อยพันธุ์ต่างๆ หรือต้นเฟิร์น
ทิศใต้ มีปัญหาตรงกันข้ามกับทิศเหนือเลยครับ เพราะเป็นทิศที่รับแสงแดดเข้าตลอดวัน นานเกือบตลอดปี จากทิศทางการเคลื่อนที่จากตะวันออกไปตะวันตกแบบอ้อมใต้เป็นเวลานานควรเลือกปลูกต้นไม้ใหญ่ให้ร่มเงา มีใบทึบข้างบน และโปร่งด้านล่าง เพื่อให้ลมพัดผ่านเข้าบ้านได้อย่างต้นมะขาม สารภี หรือถ้าคุณอยากได้ต้นที่ออกดอกสวยงามให้ด้วยก็ต้องเป็นกัลปพฤกษ์ หรือเหลืองอินเดีย
– แสงแดดส่องถึงแค่ไหน ?
อีกหนึ่งปัจจัยทางธรรมชาติที่ไม่ควรมองข้ามนะครับ ไม่ว่าจะเป็นที่ร่มเงาหรือกลางแจ้ง ก็ควรเลือกต้นไม้ที่เหมาะสมกับสภาพแสงแดดนั้นๆ เพื่อให้สามารถเติบโตขึ้นได้อย่างดี โดยส่วนใหญ่ต้นไม้มักชอบแสงแดดแบบเต็มวัน มีไม่กี่ชนิดที่ชอบเติบโตในที่ร่ม เช่นพวกมรกตแดง สาวน้อยประแป้ง
ในช่วงระยะเวลา 1 ปีนั้น ดวงอาทิตย์จะเคลื่อนจากทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตกโดยอ้อมบ้านของเราเยื้องลงทางทิศใต้เล็กน้อยเป็นเวลานานถึง 9 เดือน เราจึงควรปลูกต้นไม้ใหญ่ให้ร่มเงาทางทิศใต้เรื่อยไปจนถึงทิศตะวันตก เพื่อให้ต้นไม้ช่วยบังแสงแดดที่ส่องโดนผนังบ้านหรือที่ส่องผ่านเข้าช่องเปิดหน้าต่าง เข้ามาถึงภายในตัวบ้าน ต้นไม้จะช่วยบรรเทาอุณหภูมิความร้อนเข้าสู่ตัวบ้านได้เป็นอย่างดีไม่ใช่แค่ในช่วงกลางวัน แต่จะมีผลต่อเนื่องไปตลอดทั้งวันเลยทีเดียว
และหากในบริเวณบ้านของคุณมีต้นไม้ใหญ่ตั้งอยู่เดิมแล้ว ก็หันมาปลูกต้นไม้คลุมดินขนาดเล็ก หรือปลุกสนามหญ้าแทรกเข้าไป เพื่อช่วยลดความร้อนสะสมและการสะท้อนแสงของพื้นที่โดยรอบได้ เพราะพวกพื้นที่เป็นคอนกรีตจะอมความร้อนเอาไว้บางส่วน พร้อมสะท้อนรังสีความร้อนจากดวงอาทิตย์เข้าบ้านของเราทำให้บรรยากาศรอบๆบ้านอบอ้าว การปลูกพืชคลุมดินหรือทำสนามหญ้าจึงช่วยเซฟอุณหภูมิรอบๆบ้านของคุณเอาไว้ได้อย่างมีประสิทธิภาพครับ
– อีกสิ่งหนึ่งที่ลืมเสียไม่ได้คือเรื่องของทิศทางลมครับ ลมส่วนใหญ่พัดมาจากทางทิศใต้และทิศตะวันตกเฉียงใต้ เราจึงไม่ควรปลูกต้นไม้ทางทิศนั้นมากเกินไปจนทึบ เพราะต้นไม้จะไปบังลมไม่ให้เข้าบ้าน ควรเว้นช่องว่างและระยะห่างระหว่างบ้านและต้นไม้เอาไม้ 3-6 เมตรขึ้นอยู่กับขนาดต้นไม้ เพื่อให้ลมพัดเข้ามาในบ้านของเราได้
– ขนาดพื้นที่กว้างพอกับต้นไม้หรือเปล่า ? ถ้าบ้านของคุณยังเหลือพื้นที่กว้างขวางก็คงจะไม่เป็นปัญหาในการเลือกปลูกต้นไม้ แต่สำหรับคุณผู้อ่านที่เหลือพื้นที่อยู่ค่อนข้างจำกัด แนะนำว่าควรเลือกต้นไม้ทีใช้พื้นที่ในการเติบโตน้อย ป้องกันต้นไม้ไม่ให้ไปเบียดเบียนกับพื้นที่ของบ้านมากเกินไป มองหาพรรณไม้ทรงพุุ่มเล็กๆ ที่เข้ากับพื้นที่เล็กๆได้ดี เช่น ชงโค เศรษฐีเรือนใน ส่วนใครที่ยังมีพื้นที่ในบ้านเหลืออยู่อย่างกว้างขวาง ก็สามารถลงไม้ใหญ่ได้อย่างหายห่วง อย่างพวกลั่นทม หูกระจงครับ
ขั้นตอนต่อไป การเลือกชนิดพันธุ์ของต้นไม้ที่จะนำมาปลูกกันนะครับ เราอาจแบ่งประเภทได้ดังต่อไปนี้
-ต้นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เหมาะสำหรับปลูกในพื้นที่กว้าง ๆ เน้นการให้ร่มเงาได้แก่บริเวณบ้านได้ เช่น ต้นตาล หูกระจง หูกวางครับ
-ต้นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก เหมาะกับบ้านที่มีพื้นที่เล็กลงมาหน่อย มีข้อจำกัดทางพื้นที่ จึงไม่ควรเลือกที่มีขนาดทรงพุ่มไม่ใหญ่เกินไป เน้นไปที่ต้นไม้ยืนต้นขนาดกลางและขนาดเล็ก เช่น ต้นชงโค โพแดง เสลา
-ต้นไม้ไม่ผลัดใบ มีข้อดีคือทำให้เราไม่ต้องตามเก็บกวาดใบไม้ตลอดเวลาครับ จะรักษาสภาพสีเขียวสวยงามเอาไว้ตลอดทั้งปี ดูแลรักษาง่าย จะเป็นพันธุ์ไม้พวกปาล์มชนิดต่างๆ โสกน้ำ มะฮอกกานี หรือต้นตีนเป็ดน้ำก็สามารถปลูกได้ครับ
-ต้นไม้ให้ดอกมีกลิ่นหอมและสีสันสวยงาม เริ่มที่ต้นไม้ที่ให้กลิ่นหอม จะช่วยสร้างสุนทรีย์ทางประสามการดมกลิ่นของเราและแขกผู้มาเยี่ยมเยือนบ้านได้เป็นอย่างดี เลือกแบบหอมกลิ่นอ่อน ๆ ปลูกไว้ใกล้บ้านหรือพื้นที่ในสวนของเรา เช่นพวก จำปี จำปา ปีป ส่วนพวกที่ให้ดอกสีสันสดใส มักเป็นพืชออกดอกตามฤดูกาลครับ สามารถเลือกลงปลูกได้ทั้งพวกชงโค โสกน้ำ กัลปพฤกษ์นั่นเอง
ข้อระวังอีกอย่างหนึ่งคือ พวกไม้ยืนต้นประเภทที่มีรากแก้วหรือรากฝอยแผ่ขยายออกไปกว้าง จนอาจจะเข้าไปดันและแทรกซอนลงพื้นหรือทางเดินให้แตกร้าวได้ ควรปลูกให้ห่างจากตัวอาคารมากกว่า 5 เมตร ขึ้นไป และหมั่นทำการตัดแต่งพุ่มใบให้เล็กและแคบลง เป็นการบังคับการแผ่ขยายของส่วนราก และต้องตัดแต่งอยู่อย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันการเติบโตแผ่ขยายของรากไม้ และอีกประเภทหนึ่งที่ควรระวังไม่แพ้กันคือไม้ยืนต้นบางชนิดที่มีลำต้นและกิ่งที่เปราะบาง กิ่งหักได้ง่าย ไม่ควรนำมาปลูกใกล้ๆตัวบ้านของเรานะครับเพราะอาจจะเป็นอันตรายหรือสร้างความเสียหายแก่ตัวบ้านเราได้
ระยะห่างในการปลูกต้นไม้ที่เหมาะสม
เราจะคำนวณจากระยะห่างจากขนาดการเจริญเติบโตของทรงพุ่มไม้ตอนโตขึ้นเต็มที่ให้ชนกันพอดีสวยงาม เช่น ต้นไม้มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางทรงพุ่มทั้งหมดประมาณ 4-6 เมตร ก็ต้องปลูกให้มีระยะห่างระหว่างจุดศูนย์กลางต้นหนึ่งถึงอีกต้นหนึ่ง 4-5 เมตรนั่นเอง
ต้นไม้บริเวณริมรั้วควรมีระยะห่างจากแนวรั้วออกมาประมาณ 2 เมตร เพราะการปลูกชิดรั้วมากเกินไป รากของต้นไม้อาจเข้าไปดันฐานรั้วหรือเสารั้วจนเสียหายได้ รวมทั้งต้องระมัดระวังกิ่งก้านต้นไม้ที่อาจที่ยื่นออกไปนอกรั้วเพื่อนบ้าน หรือจะเป็นการเปิดโอกาสให้ขโมยที่ผ่านไปมาใช้กิ้งไม้ปีนเข้ามาขโมยของในบ้านของเราได้ครับ
การปลูกบังแดดให้ตัวบ้านควรมีระยะห่างออกมาประมาณ 5 เมตร หรือน้อยกว่านั้นได้หากเป็นต้นที่มีขนาดเล็กลงมา เพราะถ้าคุณปลูกต้นไม้ชิดกับตัวบ้านมากเกินไป จะทำให้ลำต้นเอนเอียงจากตัวบ้านเพื่อหาแสงแดด รวมทั้งกิ่งก้านของมันอาจจะสร้างความเสียหายแก่รางน้ำ และหลังคาบ้านของเราได้ครับ
การเลือกปลูกต้นไม้พันธุ์ต่างๆ ด้วยความเข้าใจในคุณสมบัติของพวกเค้า เหมือนกับจะเลือกคบเพื่อนซักคน เราก็ควรที่จะเข้าใจนิสัยใจคอของเค้าได้เป็นอย่างดี จะทำให้เราได้ประโยชน์อย่างเต็มที่ นอกจากนี้ก็ควรเลือกจากขนาดความสูงและความกว้างของพุ่มใบ ระยะห่างในการปลูก เหมาะสมกับขนาดพื้นที่ในบ้านของเราด้วย เพื่อไม่ให้รากหรือลำต้นเบียดอาคารจนเสียหาย และจะดียิ่งขึ้นหากเป็นต้นไม้ที่เราเลือกเป็นต้นแบบไม่ผลัดใบเพื่อให้ร่มเงาสีเขียวแก่บ้านเราได้ตลอดทั้งปี เราจึงควรศึกษาลักษณะพืชพรรณและการดูแลรักษาก่อนเลือกนำพวกเค้ามาปลูกนะครับ
ขอบคุณภาพจาก http://www.forfur.com/%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99/%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99-20-%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99-%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A-Forfur