Architecture for the First Time
ชวนเด็กมาเรียน (รู้) สถาปัตยกรรม

เพราะเด็กในวันนี้ คือผู้ใหญ่ในวันหน้า … ญี่ปุ่นจึงให้ความสำคัญกับการวางรากฐานการศึกษาสำหรับเด็กเป็นอย่างมาก แล้วก็ไม่ใช่แค่เฉพาะเรื่องตำราในโรงเรียนเท่านั้น แต่ญี่ปุ่นยังส่งเสริมความรู้นอกห้องเรียนหลากหลายรูปแบบให้กับเด็กๆ ด้วย รวมถึงสภาพแวดล้อมและกิจกรรมที่เอื้อต่อการเรียนรู้อีกมากมาย ตลอดจนการสร้างองค์ความรู้ใหม่ๆ ที่เปิดโอกาสให้เด็กได้เปิดโลกการเรียนรู้ของตัวเองอย่างไร้กรอบจำกัดอยู่เสมอ

หนึ่งในองค์ความรู้น่าสนใจสำหรับเด็กที่อยากแนะนำให้รู้จักกันในคราวนี้ก็คือโปรเจกต์การปลูกฝังความรู้เชิงสถาปัตยกรรมให้กับวัยเยาว์อย่าง First Architecture 01 Osaka City Central Public Hall (はじめての建築 01 大阪市中央公会堂) ซึ่งนี่คือหนังสือเสริมสร้างความรู้ที่ผนวกเอาเรื่องของประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม การออกแบบ ตลอดจนความรู้ด้านสถาปัตยกรรมเบื้องต้นมารวบรวมไว้ให้เด็กๆ ได้อ่านกัน โดยเป็นการนำเสนอความรู้เชิงลึกของสถาปัตยกรรมหนึ่งแห่งที่ถูกคัดเลือกมาเพื่อให้เด็กๆ ได้ศึกษาเรื่องราวต่างๆ ในมิติที่ตนเองสนใจ

สำหรับธีมในเล่มแรกนั้นเป็นเรื่องราวของอาคาร Osaka City Central Public Hall (大阪市中央公会堂) ที่ตั้งอยู่บนเกาะเล็กๆ อย่างนากะโนะชิมา (中之島) ทอดตัวบนแม่น้ำเคียวโยโดะ (旧淀川) ใจกลางเมืองโอซาก้า โดยอาคารหอประชุมประจำเมืองที่ถูกหยิบมาเป็นต้นแบบองค์ความรู้คราวนี้เป็นสถาปัตยกรรมคลาสสิกสไตล์นีโอเรเนซองส์ (Neo-Renaissance) ที่ได้รับอิทธิพลมาจากสถาปัตยกรรมตะวันตก ก่อสร้างขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ.1913 และได้รับการขึ้นทะเบียนให้เป็นทรัพย์สินทางวัฒนธรรมอันสำคัญของญี่ปุ่น (Important Cultural Property) เมื่อปี ค.ศ.2002

หลายคนอาจจะคิดว่าเนื้อหาในเรื่องนี้อาจจะหนักและเยอะเกินไปสำหรับเด็กหรือเปล่า แต่สำหรับผู้จัดทำนั้นมองว่าทุกองค์ความรู้บนโลกสามารถเรียนรู้ได้ตั้งแต่ยังเล็ก เพียงแต่เราต้องจัดทำเนื้อหาให้เหมาะสมตลอดจนให้เด็กๆ ได้เข้าใจง่าย รวมถึงการสื่อสารที่เหมาะกับช่วงวัยอีกด้วย หนังสือเล่มนี้จึงได้รับการออกแบบเป็นอย่างดีตั้งแต่เนื้อหาในเล่ม วิธีการเขียน ไปจนถึงดีไซน์ที่เป็นมิตรสำหรับเด็ก

นอกจากภาพประกอบและรูปภาพที่ให้เห็นรายละเอียดต่างๆ อย่างชัดเจนแล้ว วิธีการนำเสนอก็ถูกสร้างสรรค์ให้เด็กๆ ได้เข้าใจเนื้อหาได้ง่ายยิ่งขึ้นด้วย ที่สำคัญทางผู้จัดทำมีวัตถุประสงค์การจัดทำเนื้อหาในเชิงสถาปัตยกรรมที่มีความถูกต้องชัดเจนในเชิงหลักวิชาการผสมผสานกับข้อมูลด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมไปพร้อมกัน กลุ่มเป้าหมายผู้อ่านเลยครอบคลุมไปตั้งแต่เด็กอนุบาลจนถึงวัยรุ่นชั้นมัธยมปลายเลยทีเดียว โดยการเลือกเสพข้อมูลนั้นก็จะขึ้นอยู่กับความสนใจและความรู้ในช่วงวัยนั้นๆ ของแต่ละคน ทำให้หนังสือเล่มนี้มีอายุการใช้งานที่ยาวนานขึ้น นั่นคือเด็กๆ สามารถอ่านเล่มนี้ได้ตั้งแต่เขายังเล็กๆ ไปจนกระทั่งโตพอที่จะเข้าใจเนื้อหาละเอียดมากขึ้น

ในเมื่อเป็นหนังสือสำหรับเด็กสิ่งที่คนญี่ปุ่นใส่ใจไม่ใช่แค่เรื่องของเนื้อหาเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการออกแบบหนังสือเล่มนี้ในมิติอื่นๆ อีกด้วย ตั้งแต่การจัดทำเป็นเล่มบางๆ ที่ไม่มีเนื้อหาอัดแน่นจนเกินไป มีขนาดใหญ่ที่จะทำให้เด็กเล็กๆ สนใจได้ง่าย อ่านได้สะดวก และสามารถหยิบจับถือได้ง่าย พกพาไปไหนมาไหนสะดวก อีกส่วนที่น่าสนใจก็คือการเข้าเล่มแบบเย็บกี่มุงหลังคาที่นอกจากจะทำให้เปิดหนังสือกางได้เต็มที่แล้ว ด้ายที่ใช้เย็บยังทำให้หนังสือแข็งแรงทนทานขึ้นอีกด้วย มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน เหมาะสำหรับการเรียนรู้ของเด็กที่อาจไม่ได้อยู่เฉพาะบนโต๊ะหรือชั้นวางหนังสือเท่านั้น

อันที่จริงความน่าสนใจของโปรเจกต์นี้ไม่ได้อยู่แค่เพียงหนังสือสำหรับเด็กเล่มนี้เท่านั้น เพราะนี่ถือเป็นเพียงผลลัพธ์ส่วนหนึ่งของโปรเจกต์ใหญ่ที่มุ่งปลูกฝังจิตวิญญาณเชิงสถาปัตยกรรมให้กับเด็กและเยาวชน โดยหนังสือเล่มนี้สร้างสรรค์ขึ้นเพื่อรองรับกิจกรรมการเรียนรู้ที่น่าสนใจอย่าง Architecture for the First Time ซึ่งเป็นทัวร์ให้ความรู้ไปจนถึงเวิร์กชอปด้านสถาปัตยกรรมที่จัดทำขึ้นสำหรับเด็กโดยเฉพาะเท่านั้น กิจกรรมนี้เป็นหนึ่งในไฮไลท์ของเทศกาล Open House Osaka ซึ่งเป็นงานเปิดเมืองให้ความรู้ด้านสถาปัตยกรรมและการออกแบบที่จัดขึ้นในช่วงสุดสัปดาห์ของฤดูใบไม้ร่วงเป็นประจำทุกปี (ราวปลายเดือนตุลาคม) และเปิดให้ประชาชนเข้าชมฟรี โดยเทศกาล Open House Osaka นี้เริ่มจัดขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ.2014 และจัดต่อเนื่องเรื่อยมาเป็นประจำทุกปีจนถึงปัจจุบัน

คอนเซ็ปต์ของเทศกาล Open House Osaka ก็คือการจัดงานและกิจกรรมในรูปแบบ Architecture Event ที่ไม่ใช่งานออกร้านหรือแสดงวิสัยทัศน์ทางสถาปัตยกรรมเท่านั้น แต่จะเป็นงานเผยแพร่ความรู้ขนาดใหญ่พร้อมกันทั่วทั้งเมือง โดยองค์กรกลางอย่าง The Executive Committee of Living Architecture Museum Osaka ได้ประสานความร่วมมือกับภาครัฐและเอกชนหลากหลายหน่วยงามร่วมกันเปิดอาคารตลอดจนสิ่งก่อสร้างที่น่าสนใจต่างๆ ภายในเมืองเพื่อให้ความรู้ในด้านสถาปัตยกรรมและการออกแบบ (ปัจจุบันมีผู้เข้าร่วมกว่า 150 อาคารทั่วเมืองโอซาก้า) แล้วงาน Open House Osaka ก็ยังถือว่าเป็นงานสไตล์เปิดบ้านเปิดเมือง (Open House) ที่ใหญ่ที่สุดในญี่ปุ่นอีกด้วย

วัตถุประสงค์ของกิจกรรม Architecture for the First Time นั้นมีมากมายหลากหลายมิติ มิติแรกก็คือต้องการให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ตลอดจนวัฒนธรรมของเมือง ไปพร้อมกับการรู้เรื่องราวเชิงสถาปัตยกรรมเบื้องต้นที่จะทำให้เข้าใจอาคารต่างๆ ในเชิงลึกได้มากขึ้น อีกมิติคือเรื่องของดีไซน์ (Design) ที่ทางประเทศญี่ปุ่นเองมองว่าการออกแบบนั้นไม่ใช่แค่เรื่องของศิลปะหรืองานคราฟท์เชิงวัฒนธรรมเท่านั้น เพราะเรื่องของดีไซน์มันแทรกตัวอยู่ได้ในทุกบริบทของวิถีชีวิตตลอดจนสิ่งแวดล้อมเลยทีเดียว การปลูกฝังเรื่องการออกแบบจึงเป็นหัวใจสำคัญอย่างหนึ่งที่แฝงอยู่ในทุกๆ เรื่อง และถ้าเด็กได้รับการปลูกฝังเรื่องนี้ที่ดีก็จะเติบโตไปเป็นคนที่เข้าใจมิติของการออกแบบที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในทุกๆ เรื่องด้วย อีกมิติที่สำคัญไม่แพ้กันก็คือการสร้างแรงบันดาลใจและจุดประกายให้เด็กๆ สนใจงานสถาปัตยกรรมตลอดจนเป็นแรงจูงใจผลักดันให้เด็กๆ อยากก้าวสู่การทำงานในสายวิชาชีพนี้ในอนาคตด้วย เรียกได้ว่าเป็นการวางรากฐานแบบครอบคลุมและมองการไกลได้อย่างยอดเยี่ยมทีเดียว  

สำหรับกิจกรรม Architecture for the First Time นั้นจัดขึ้นในงาน Open House Osaka เป็นประจำทุกปีมาตั้งแต่เริ่มต้นเทศกาล แล้วหนังสือการเรียนรู้ First Architecture 01 Osaka City Central Public Hall นี้ก็เพิ่งจัดทำขึ้นเป็นครั้งแรกในงาน Open House Osaka 2021 ปีล่าสุดนี้เพื่อเป็นต้นแบบการเรียนรู้สำหรับเด็กที่คาดว่าจะมีการจัดทำเล่มต่อๆ ไปตามมา จะเป็นสถาปัตยกรรมน่าสนใจแห่งไหนในโอซาก้าคงต้องคอยลุ้นติดตามกัน แต่ที่แน่ๆ ผลงานงานไอเดียเจ๋งนี้ก็เพิ่งจะคว้ารางวัล Good Design Best 100 จากเวที Good Design Award 2021 ไปครองได้อีกด้วย นับเป็นผลงานที่สะท้อนความใส่ใจในการออกแบบหลากหลายมิติได้เป็นอย่างดีทีเดียว ในส่วนของงาน Open House Osaka นั้นก็ถือเป็นไอเดียการจัดเทศกาลที่น่าสนใจไม่แพ้กัน ซึ่งเทศกาลเชิงสถาปัตยกรรมนี้ยังเป็นหนึ่งในสมาชิกของ Open House Worldwide ที่มีฐานหลักอยู่ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ มีรูปแบบเป็นเทศกาลเชิงสถาปัตยกรรม การออกแบบ และกิจกรรมวิถีเมืองของเมืองที่เป็นเจ้าภาพนั่นเอง ปัจจุบันมีเทศกาลในเครือ Open House Worldwide ลักษณะเดียวกันนี้เกิดขึ้นในหลายๆ เมืองทั่วโลกและกำลังได้รับความสนใจมากขึ้นเรื่อยๆ ใครที่อยากเรียนรู้เมืองไหนอย่างลึกซึ้งถึงแก่น การร่วมแจมเทศกาล Open House นี้ก็เป็นวิธีที่ไม่เลวเลยทีเดียว

Information
Open House Osaka
Open House Worldwide

Photo Credit
Good Design Award
Wikipedia
KEPCO THE KANSAI ELECTRIC POWER CO., INC.
Osaka Info
4travel.jp
The Sankei News

Writer
Tada Ratchagit

Tada Ratchagit

นักเขียนที่หลงรักการถ่ายภาพ หลงเสน่ห์การเดินทาง หลงใหลงานดีไซน์ไปจนถึงสถาปัตยกรรมทุกยุค ตลอดจนสนใจเรื่องราวของสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตยั่งยืน