หากพูดถึงมาตรฐานการก่อสร้างอาคารยั่งยืนระดับสากล เชื่อว่าหลายคนคงนึกถึง LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) ซึ่งเป็นมาตรฐานการรับรองจาก USGBC (U.S. Green Building Council) ประเทศสหรัฐอเมริกา และอย่างที่รู้กันว่า การที่จะก่อสร้างอาคารให้ผ่านมาตรฐานของ LEED นั้น ต้องผ่านเกณฑ์การประเมินมากมายอย่างเคร่งครัด และหนึ่งในนั้นคือ Recycled content นั่นเอง
วันนี้เราชวนทุกคนมารู้จักกับ Recycled content พร้อมยกตัวอย่างงานออกแบบจากวัสดุรีไซเคิลที่น่าสนใจมาฝากกัน!
RECYCLED CONTENT คืออะไร? ทำอย่างไรให้ได้คะแนนข้อนี้?
แน่นอนว่าการรีไซเคิลวัสดุ เป็นอีกหนึ่งหนทางที่ช่วยลดการเกิดเศษวัสดุจากการก่อสร้างและการผลิต รวมถึงลดการเผาทำลายวัสดุที่สามารถก่อให้เกิดก๊าซเรือนกระจกได้ และการที่อาคารจะมีความยั่งยืนได้ ก็ต้องประกอบด้วยวัสดุที่ไม่ก่อให้เกิดคาร์บอนฟุตพริ้นท์เช่นกัน ดังนั้นจึงเป็นสาเหตุที่อาคารเขียวควรมีการใช้วัสดุรีไซเคิลในโครงการ และ Recycled content ก็เป็นเกณฑ์ที่ใช้วัดปริมาณวัสดุรีไซเคิลขั้นต่ำที่อาคารเขียวต้องมี
Recycled content คือ ปริมาณองค์ประกอบจากการรีไซเคิลที่อยู่ในวัสดุ ยิ่งมีส่วนผสมของวัสดุรีไซเคิลในเนื้อวัสดุสูง ยิ่งทำให้มีค่า Recycled content สูง
โดย Recycled content นั้น ประกอบด้วยวัสดุรีไซเคิล 2 ประเภท ได้แก่ Pre consumer recycled content การนำเศษวัสดุที่เหลือจากขั้นตอนผลิตมารีไซเคิล หรือนำกลับเข้าสู่ขั้นตอนการผลิตอีกครั้ง โดยยังไม่ผ่านการใช้งานจากผู้บริโภค และ Post consumer recycled content การนำวัสดุหรือผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการใช้งานมาแล้ว มารีไซเคิลหรือหลอมใหม่เป็นวัสดุชนิดเดิมหรือเป็นวัสดุชนิดอื่นก็ได้
ซึ่งการที่จะผ่านเกณฑ์มาตรฐานของ LEED ได้นั้น ต้องมีอัตราส่วนวัสดุ Recycled content ทั้งหมด 25 เปอร์เซ็นต์ของค่าใช้จ่ายสำหรับวัสดุที่ใช้ทั้งหมดในโครงการ โดยมีวิธีคำนวณดังนี้
ค่า Recycled content = (½ ของน้ำหนักวัสดุ Pre consumer recycled content + น้ำหนักวัสดุ Post consumer recycled content) x ค่าใช้จ่ายของวัสดุทั้งหมด
นอกจากนี้หากวัสดุชนิดใดถูกเก็บเกี่ยว, ผลิต และจำหน่าย ภายในรัศมี 160 กิโลเมตรของโครงการ วัสดุชนิดนั้นจะมีค่าน้ำหนัก 2 เท่า เมื่อนำมาคำนวณหาค่า Recycled content (อ้างอิงจากข้อมูล LEED v4.1)
วัสดุก่อสร้างยอดฮิต ที่สามารถนำไปรีไซเคิลได้
เช่นเดียวกันกับการรีไซเคิลขยะในชีวิตประจำวัน การที่จะรีไซเคิลวัสดุก่อสร้างก็ต้องแยกวัสดุแต่ละชนิดออกจากกันก่อน แล้วค่อยนำวัสดุชนิดเดียวกันไปหลอมรวมใหม่ หรือนำวัสดุต่างชนิดมาประกอบกัน เพื่อเกิดเป็นวัสดุใหม่ที่มีประสิทธิภาพการใช้งานที่ดีขึ้นก็ได้
เหล็ก ถึงเหล็กจะมีความแข็งแรง ทนทาน และมีอายุการใช้งานยาวนาน แต่รู้ไหมว่า… เหล็กเป็นวัสดุที่ถูกนำไปรีไซเคิลมากที่สุดในโลก! ซึ่งจำนวนเหล็กที่ถูกนำไปรีไซเคิลในแต่ละปี มีมากกว่าจำนวนของกระดาษ, แก้ว, พลาสติก และอะลูมิเนียมรวมกันเสียอีก ทั้งนี้เป็นเพราะเหล็กสามารถนำมาหลอมรวมใหม่ด้วยความร้อนได้เรื่อย ๆ โดยยังคงรักษาคุณภาพเอาไว้ได้เหมือนเดิม จึงทำให้เป็นวัสดุที่ถูกหมุนเวียนอยู่ในวงจรการรีไซเคิลได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
คอนกรีต เป็นวัสดุที่แทบจะเป็นส่วนหนึ่งของทุกงานก่อสร้างในยุคนี้ ซึ่งการรีไซเคิลคอนกรีตนั้น นอกจากจะช่วยลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติแล้ว ยังลดคาร์บอนฟุตพริ้นท์ที่เกิดจากขั้นตอนการผลิตอีกด้วย โดยสามารถรีไซเคิลได้ทั้งคอนกรีตที่เหลือจากการผลิต โดยนำวัตถุดิบมาทำความสะอาดใหม่ แล้วนำกลับเข้าสู่กระบวนการผลิตอีกครั้ง และการรีไซเคิลเศษคอนกรีตที่เหลือจากการรื้อถอนสิ่งก่อสร้าง โดยบดย่อยให้ได้ขนาดตามมาตรฐาน แล้วนำกลับมาใช้ทดแทนหิน กรวด และทราย หรือที่เรียกว่า ‘Recycled concrete aggregate (RCA)’
ไม้ อีกหนึ่งวัสดุสุดฮิตที่มักถูกนำมารีไซเคิล ไม่ว่าจะเป็นการนำชิ้นไม้มาประกอบใหม่เป็นโครงสร้างอาคารและเฟอร์นิเจอร์ หรือนำเศษไม้ที่เหลือมาผลิตเป็นไม้บอร์ดอย่างไม้อัดประเภทต่างๆ ที่มีคุณสมบัติแตกต่างกัน เช่น ไม้ปาติเกิล, ไม้ MDF, ไม้อัด OSB ซึ่งนอกจากการนำไม้มารีไซเคิลเป็นวัสดุใหม่แล้ว เรายังสามารถรีไซเคิลเป็นพลังงานทางเลือกอย่าง ‘พลังงานชีวมวล (Biomass energy)’ ได้อีกด้วย
แก้ว โดยทั่วไปแล้วผลิตภัณฑ์จากแก้วที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน สามารถนำไปรีไซเคิลและกลับคืนสู่รูปเดิมอีกครั้ง แต่สำหรับแก้วจากกระจกที่ใช้ในการก่อสร้างนั้นกลับไม่สามารถคืนสู่รูปเดิมได้ เนื่องจากกระจกแต่ละชนิดมีคุณสมบัติทางเคมีและจุดหลอมเหลวที่ต่างกัน ดังนั้นจึงมักนำเศษแก้วเหล่านี้ไปผสมกับวัตถุดิบอื่นๆ เพื่อรีไซเคิลเป็นวัสดุใหม่ เช่น ไฟเบอร์กลาส (Fiberglass), สีทาถนนชนิดสะท้อนแสง, วัสดุปิดผิวคอนกรีตผสมแก้ว เป็นต้น
ยังมีวัสดุอื่นๆ มากมายที่สามารถนำมารีไซเคิลใหม่ ทำให้ใช้ประโยชน์ในเชิงการออกแบบและการก่อสร้างได้อีกครั้ง เช่นเดียวกับ 3 งานออกแบบสถาปัตยกรรมจากวัสดุรีไซเคิลที่เรายกตัวอย่างมาให้ชมกัน
Weekend Shelter โดย Agora Arquitectura
ที่พักหลังเล็กในแคมป์ปิ้งท่ามกลางธรรมชาติริมเทือกเขา Pyrenees ประเทศสเปน ที่เลือกใช้วัสดุที่ง่ายต่อการก่อสร้าง ลดการใช้พลังงาน และลดการรบกวนธรรมชาติ อย่างการใช้โครงสร้างเหล็กร่วมกับไม้เป็นหลัก โดยมีจุดเด่นคือฟาซาดไม้คอร์กที่มีโทนสีเข้ากับบริบทโดยรอบ และไม้อัด OSB ประกบกับเฟรมไม้ทั้ง 2 ด้าน ที่ถูกนำมาใช้กับพื้นที่ภายในแทบจะทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นพื้น, ผนัง, ฝ้า หรือเฟอร์นิเจอร์ ซึ่งนอกจากจะเป็นวัสดุรักษ์โลกและติดตั้งง่ายแล้ว ยังช่วยสร้างความรู้สึกอบอุ่นให้กับที่พัก ตัดกับหิมะสีขาวโพลนในฤดูหนาวอีกด้วย
Zero Waste Bistro Restaurant โดย Linda Bergroth
ร้านอาหารสไตล์นอร์ดิกที่ทำมาจากกล่องนมทั้งหมด! ร้านอาหารแห่งนี้ถูกจัดแสดงขึ้นชั่วคราวในเทศกาลออกแบบ NYCxDesign เมื่อปี 2018 เพื่อสะท้อนแนวคิดระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular economy) โดยการเลือกบริโภคสินค้าที่มีบรรจุภัณฑ์แข็งแรง คงทน และสามารถนำมารีไซเคิลได้ ทดแทนการใช้บรรจุภัณฑ์ที่เสื่อมสภาพเร็ว หรือไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ต่อได้ และในการออกแบบครั้งนี้ นักออกแบบเลือกใช้กล่องนมจากแบรนด์รักษ์โลกอย่าง Tetra Pak มารีไซเคิลใหม่ เป็นทั้งโครงสร้างอาคารและเฟอร์นิเจอร์ และสีที่เราเห็นนั้นก็เป็นสีจากบรรจุภัณฑ์จริงๆ
Kamikatz Public House โดย Hiroshi Nakamura & NAP
คามิคัตสึเป็นเมืองเล็กๆ แต่ไร้ขยะ ในจังหวัดโทคุชิมะ ประเทศญี่ปุ่น ในเมืองนี้มีระบบจัดการอย่างเป็นระเบียบ พร้อมทั้งให้ความรู้เรื่อง Zero waste แก่ประชาชนในทุกๆ ด้าน จึงเป็นที่มาของการก่อตั้ง Public House เพื่อเป็นพื้นที่ซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้ารีไซเคิล และเป็นพื้นที่พบปะกันของคนในชุมชน สถาปนิกจึงนำสิ่งของเหลือใช้หรือถูกทิ้งในชุมชนมาออกแบบแต่งแต้มความสนุกและสร้างสรรค์ให้กับอาคาร เพื่อสร้างภาพจำที่สะท้อนถึงความรักษ์โลกของชุมชนแก่ผู้มาเยือน เช่น ฟาซาดจากหน้าต่างที่ได้จากบ้านร้าง, โคมไฟระย้าจากขวดแก้ว, ชั้นวางของจากอุปกรณ์การเกษตร เป็นต้น
ไม่เพียงแค่การรีไซเคิลวัสดุเท่านั้น ที่จะช่วยลดการใช้ทรัพยากรอย่างสิ้นเปลือง แต่การออกแบบอาคารให้มีประสิทธิภาพ สามารถใช้งานได้อย่างยาวนาน ก็เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยลดปริมาณวงจรขยะจากสิ่งก่อสร้างได้เช่นกัน
แหล่งที่มาข้อมูลและรูปภาพ:
– https://laforceinc.com/blog/leed-2009-vs-leed-v4-recycled-content/
– https://www.greenbuildingproducts.eu/recycled-material-in-building-products-earns-points-in-the-leed-system/?lang=en
– https://www.usgbc.org/leed/v41
– https://www.archdaily.com/925494/which-materials-are-easiest-to-recycle?ad_source=search&ad_medium=projects_tab&ad_source=search&ad_medium=search_result_all
– https://metinvestholding.com/en/media/news/stalj-kak-samij-pererabativaemij-material-v-mire
– https://www.archdaily.com/983116/concrete-house-angela-roldao-arquitetura?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
– https://www.archdaily.com/939282/weekend-shelter-agora-arquitectura?ad_medium=gallery
– https://www.dezeen.com/2018/05/21/zero-waste-bistro-installation-circular-economy-linda-bergroth-wanted-design-manhattan/
– https://www.archdaily.com/892767/kamikatz-public-house-hiroshi-nakamura-and-nap?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
– https://www.dezeen.com/2021/11/09/kamikatsu-zero-waste-center-hiroshi-nakamura-architecture/
– https://www.dezeen.com/2022/08/08/museum-of-space-available-bali-circular-design-architecture/
รับข่าวสารเรื่องการออกแบบ สถาปัตยกรรม ไลฟ์สไตล์
ทางอีเมล ที่จะส่งตรงถึงคุณทุกเดือน ลงทะเบียนได้ที่ด้านล่างนี้เลย!