Keep in Touch
รับข่าวสารเรื่องการออกแบบ สถาปัตยกรรม ไลฟ์สไตล์
ทางอีเมล ที่จะส่งตรงถึงคุณทุกเดือน ลงทะเบียนได้ที่ด้านล่างนี้เลย!
Menu
เมืองในฝันของเราหน้าตาเป็นอย่างไร?
บางคนฝันถึงเมืองที่เต็มไปด้วยพื้นที่สีเขียวและสวนสาธารณะ
บางคนฝันถึงเมืองที่สามารถเดินทางไปไหนมาไหนได้อย่างสะดวกสบาย
และหลาย ๆ คนฝันถึงเมืองที่เต็มไปด้วยสิ่งปลูกสร้างสวยงาม มีทิวทัศน์ภูเขาหรือทะเลให้ชื่นชมทุกครั้ง
ภาพเมืองในฝันเหล่านี้ ชวนให้เราตั้งคำถามเมื่อมองกลับมาดูเมืองที่เราอาศัยอยู่ ซึ่งลักษณะของเมืองที่เราอาศัยอยู่ล้วนเกิดขึ้นจากปัจจัยต่าง ๆ ที่เป็นตัวกำหนดรูปแบบรวมไปถึงปัญหาของเมือง เราในฐานะผู้ออกแบบอาคารและพื้นที่ต่าง ๆ ภายในเมือง ย่อมมีส่วนเกี่ยวข้องกับรูปแบบของเมือง ไม่ว่าจะเป็นแง่บวกหรือแง่ลบ การได้ลองศึกษาหรือเรียนรู้ปัจจัยต่าง ๆ ผ่านแบบจำลองอย่าง เกมสร้างเมือง จึงอาจช่วยทำให้เรามองเห็นถึงแนวทางการพัฒนาให้เมืองที่เราอาศัยอยู่กลายเป็นเมืองในฝันอย่างที่เราต้องการ
เกมสร้างเมือง คือ อะไร?
เกมสร้างเมือง (city-building game) เป็นหนึ่งในเกมส์จำลองสถานการณ์ (simulation video game) ที่เปิดโอกาสให้ผู้เล่นได้ลองมาเป็น เจ้าเมือง โดยไม่จำเป็นต้องผ่านการเลือกตั้งเพื่อมาทำหน้าที่ออกแบบ พัฒนา และบริหารจัดการเมือง ให้เป็นไปในทิศทางที่ตัวเราเป็นผู้กำหนด
ในโหมดการเล่นแบบปกติ รูปแบบจะเป็นเกมปลายเปิดที่ไม่มีเนื้อหาและไม่มีจุดจบที่ถูกกำหนดไว้ ตัวเกมจะทำหน้าที่เพียงแค่ส่งมอบพื้นที่และบอกกติกาให้กับผู้เล่น ส่วนที่เหลือผู้เล่นจะต้องกำหนดวิธีการเล่นและรูปแบบการเล่นเป็นของตัวเอง
เกมสร้างเมืองแต่ละเกมจะมีธีมและจุดเด่นต่างกันออกไป เช่น เกม Cities: Skylines และ SimCity จะเป็นเกมสร้างเมืองที่มีรูปแบบของเมืองในช่วงเวลาปัจจุบัน โดยเน้นไปที่ระบบการบริหารจัดการพื้นที่ งบประมาณ และการออกนโยบายเพื่อกำหนดทิศทางและแก้ปัญหาต่าง ๆ ของเมืองแบบสมจริง ในขณะที่เกม Anno 1800 จะมีบรรยากาศย้อนไปในช่วงปลายของยุคการล่าอาณานิคมในช่วงศตวรรษที่ 18-19 โดยที่สถาปัตยกรรมของเมืองจะอยู่ในยุควิคตอเรีย ตัวเกมเน้นไปที่การบริหารจัดการทรัพยากรและการสร้างผลผลิตเพื่อใช้ภายในเมืองรวมถึงทำการค้ากับเมืองข้างเคียง ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับ เกม Tropical ที่เน้นการจัดการทรัพยากรเช่นกัน แต่จะเพิ่มระบบ ‘การเมือง’ เข้าไปเป็นอีกหนึ่งเงื่อนไขที่ผู้เล่นจะต้องบริหารบ้านเมืองให้เป็นที่พอใจของประชาชนในเมืองที่แตกออกเป็นหลายฝักหลายฝ่าย เพื่อรักษาสมดุลของอำนาจ หรือจะหลุดโลกไปเลยอย่างเกม Frostpunk ที่มาในธีมการสร้างเมืองหลังการล่มสลายจากภัยพิบัติพายุน้ำแข็งและพัฒนาเมืองเพื่อให้ชาวเมืองเอาชีวิตรอดจากหายนะในครั้งนี้
แต่ในบรรดาเกมสร้างเมืองที่ได้กล่าวไปแล้วนั้น หากจะบอกว่าเกมไหนที่มีระบบการเล่นและกติกาที่คล้ายคลึงกับการพัฒนาและบริหารจัดการเมืองจริง ๆ ก็คงต้องยอมรับว่าในปัจจุบัน คงไม่มีเกมไหนแล้วที่จะมีความสมจริงมากไปกว่า Cities: Skylines เกมสร้างเมืองในฝันจากทีมงาน Colossal Order สัญชาติฟินแลนด์เกมนี้อีกแล้ว
Cities: Skylines เกมสร้างเมืองที่เน้นความสมจริง
ระบบพื้นฐานของเกม Cities: Skylines ได้รับอิทธิพลมาจากเกม SimCity ซึ่งถือได้ว่าเป็นตำนานแห่งเกมสร้างเมือง หลัก ๆ ตัวเกมจะไม่ให้เราสร้างเมืองโดยการสร้างอาคารทีละหลัง ๆ จนกลายเป็นเมือง (เหมือนอย่างเกม Anno 1800 หรือ Tropical) แต่ตัวเกมจะให้เราเป็นผู้ กำหนดโซนนิ่ง ขึ้นมาก่อน ซึ่งแต่ละโซนจะประกอบไปด้วย โซนที่อยู่อาศัย โซนพาณิชยกรรม และโซนอุตสาหกรรม และในแต่ละโซนจะแบ่งเป็นโซนย่อย ๆ เช่น โซนที่อยู่อาศัยหนาแน่นน้อย ปานกลาง และหนาแน่นมาก (เหมือนการแบ่งโซนในกฎหมายผังเมือง) และเมื่อเราสร้างระบบสาธารณูปโภค เช่น ถนน น้ำประปา และไฟฟ้า เชื่อมต่อโซนต่าง ๆ เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ตัวเกมจะคำนวนค่าต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นและแสดงผลออกมาเป็นอาคารรูปแบบต่าง ๆ ที่ค่อย ๆ ผุดขึ้นบนโซนต่าง ๆ ที่เรากำหนดไว้แบบอัตโนมัติ
รูปแบบดังกล่าวจะคล้ายคลึงกับการออกแบบวางผังเมืองจริงที่นักผังเมืองจะเป็นผู้กำหนดโซนและกติกาของแต่ละโซน ที่เหลือก็รอให้เจ้าของที่ดินเป็นผู้พัฒนาที่ดินเอาเอง และถ้าโซนไหนน้ำไฟเข้าไม่ถึง หรือถูกออกแบบวางกติกาไม่ถูกต้อง ไม่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ พื้นที่บริเวณนั้นก็จะไม่ได้รับการพัฒนาและกลายเป็นพื้นที่รกร้างไปในที่สุด
กลไกการจัดโซนภายในเกมมีเงื่อนไขของการพัฒนาที่ใกล้เคียงกับความเป็นจริง เช่น การสร้างโซนที่อยู่อาศัยติดกับโซนอุตสาหกรรมจะทำให้ประชากรในพื้นที่นั้นป่วยและมูลค่าที่ดินในโซนที่อยู่อาศัยมีมูลค่าต่ำลง (ซึ่งมีผลกับภาษี) โดยเราจะมีสองวิธีในการจัดการปัญหานี้
วิธีที่ง่ายที่สุด คือการกำหนดให้โซนที่อยู่อาศัยอยู่ห่างจากโซนอุตสาหกรรมซึ่งจำเป็นจะต้องถูกออกแบบไว้ตั้งแต่แรก (ถึงแม้ว่าการรื้ออาคารในเกมอาจจะทำได้ง่ายกว่าความเป็นจริง แต่เงื่อนไขของค่าใช้จ่ายในการรื้อเมืองแล้วสร้างใหม่ ก็เป็นเงื่อนไขที่ผู้เล่นจะต้องคิดให้รอบคอบเช่นกัน) หรือวิธีที่สอง คือเร่งพัฒนาระบบการศึกษาผ่านการสร้างมหาวิทยาลัย (ที่ใช้เงินค่อนข้างสูง) เพื่อให้มีจำนวนประชากรที่มีการศึกษาสูงเพิ่มมากขึ้น เพื่ออัพเกรดพื้นที่โซนอุตสาหกรรมให้กลายเป็นอุตสาหกรรมสีเขียวซึ่งมีการปล่อยมลพิษทางฝุ่นและควันที่น้อยกว่า
นอกจากระบบดังกล่าว ตัวเกมยังมีเงื่อนไขของการพัฒนาเมืองภายในเกมอีกมากมาย เช่น การออกแบบเครือข่ายถนนภายในเมือง การจัดวางและกำหนดพื้นที่สีเขียว การกำหนดรูปแบบการจัดเก็บภาษีรวมไปถึงการออกแบบนโยบายภายในพื้นที่ต่าง ๆ ของเมืองแบบละเอียดยิบไม่ว่าจะเป็นการกำหนดพื้นที่โซนของการลดหย่อนภาษี การควบคุมปริมาณขยะ การรณรงค์ให้คนใช้รถสาธารณะ พื้นที่ห้ามรถขนส่งสินค้าเข้า การกำหนดพื้นที่ห้ามก่อสร้างอาคารสูง หรือแม้แต่การกำหนดพื้นที่บางจุดให้เป็นพื้นที่อาคารอนุรักษ์ซึ่งสามารถกำหนดรูปแบบสถาปัตยกรรมเฉพาะอย่างได้
โดยเงื่อนไขหรือนโยบายต่าง ๆ จะมีผลต่อรายได้ของเมือง รวมถึงอาจช่วยลดค่าใช้จ่ายบางส่วน ลดปัญหาอาชญากรรม ลดปริมาณคนใช้รถใช้ถนน เงื่อนไขต่าง ๆ จะมีต้นทุนที่เมืองต้องเป็นผู้จ่ายเพื่อแลกกับความสุขของคนในเมือง ส่งผลต่อการจัดเก็บภาษี ซึ่งเป็นรายได้หลักของเมือง ซึ่งทั้งหมดล้วนแล้วแต่มีผลทำให้เมืองมีการพัฒนาขึ้นหรือเสื่อมถอยลง
พื้นที่สำหรับความคิดสร้างสรรค์ใน Cities: Skylines
แม้ว่าหัวใจของเกมสร้างเมืองส่วนใหญ่รวมถึงเกม Cities: Skylines คือ การบริหารจัดการเมือง ซึ่งเป็นลักษณะของเกมแนวบริหารจัดการ (business simulation game) ที่ทำให้เราต้องคอยดูบัญชีรายรับรายจ่ายของเมืองควบคู่ไปกับการพัฒนาเมือง รายได้ของเมืองส่วนใหญ่มาจากการเก็บภาษี และการค้า และรายจ่ายส่วนใหญ่ก็คือ การก่อสร้าง และค่าบำรุงรักษา ซึ่งระบบการเล่นแบบนี้แม้ว่าจะทำให้เกมมีความท้าทายในการเล่น แต่เมื่อถึงจุดที่เรามีเงินมากขึ้นความท้าทายต่าง ๆ ก็จะเริ่มลดลงข้อจำกัดหรือกติกาของเกมสร้างเมืองทำให้เกมมีความสนุก แต่การได้สร้างเมืองไปเรื่อย ๆ แบบไร้ข้อจำกัดก็เป็นอีกหนึ่งความสนุกที่ผู้เล่นต้องการ
เกม Cities: Skylines เป็นอีกหนึ่งเกมที่เปิดโอกาสให้ผู้ที่มีความสามารถ ร่วมกันพัฒนาเกม โดยการสร้าง Mod (Modification) หรือ CODE เพื่อทำการแก้ไขดัดแปลงบางสิ่งบางอย่างภายในเกม เพื่อช่วยลดข้อจำกัดบางอย่างที่จะทำให้ผู้เล่นสามารถมีอิสระในการสร้างเมืองโดยไม่ต้องไปสนใจกติกาหรือเงื่อนไขของเกมมากนัก เช่น Mod ที่ทำให้เมืองมีเงินใช้ไม่จำกัด Mod ที่ช่วยปรับแต่งเส้นทางการเดินรถบนท้องถนน Mod ที่เป็นเครื่องมือในการจัดการสิ่งก่อสร้างและจัดการภูมิประเทศ หรือ Mod ที่เป็นธีมของสถาปัตยกรรมรูปแบบต่าง ๆ รวมถึง Mod ที่ช่วยในการปรับแต่งภาพและแต่งบรรยากาศภายในเกมในมีความสมจริงมากขึ้น ซึ่ง Mod เหล่านี้เป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้เกม Cities: Skylines เป็นที่นิยมและเข้ามาแทนที่ SimCity ได้ในเวลาอันรวดเร็ว
หลายคนเล่นเกม Cities: Skylines ในลักษณะงานอดิเรก เหมือนการเล่นต่อแบบจำลองเมืองหรือการเล่นต่อ LEGO ซึ่งเป็นสิ่งที่สามารถทำไปได้เรื่อย ๆ แบบไม่มีที่สิ้นสุด เพราะเมื่อมี Mod ต่าง ๆ เข้ามาช่วยตัดเงื่อนไขของการเล่นหรือช่วยเพิ่มอิสระในการก่อสร้าง นอกจากจะทำให้ Cities: Skylines กลายเป็นกระบะทราย (Sandbox) สำหรับผู้ที่อยากจะออกแบบและสร้างเมืองในจินตนาการแล้ว Cities: Skylines ก็คือว่าเป็นอีกหนึ่งเกมที่สร้างพื้นที่อิสระให้กับเหล่านักพัฒนา Mod ได้มีพื้นที่ โชว์ของให้กับผู้เล่นเกมได้ดาวโหลด Mod ต่าง ๆ ไปใช้งานได้อีกด้วย
Cities: Skylines
เครื่องมือในการทดสอบรูปแบบของเมือง
เนื่องจาก Cities: Skylines สามารถปรับจากการเป็นเกม ให้กลายมาเป็นเครื่องมือการออกแบบเมือง (โดยการใช้ Mod ที่ตัด function เกมการเล่นออกไป) หลายคนจึงนำเอา Cities: Skylines มาเป็นเครื่องมือในการช่วยออกแบบเมืองหรือสื่อการสอนเกี่ยวกับการออกแบบผังเมืองเบื้องต้นที่เข้าใจง่าย ซึ่งเราสามารถเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ เกี่ยวกับการออกแบบผังเมืองไม่ว่าจะเป็นการวางผังเมืองที่ดีต้องทำยังไง การออกแบบระบบถนน การออกแบบสวนสาธารณะ รวมถึงการออกแบบระบบขนส่งสาธารณะ
เราสามารถให้ตัวเกมลองจำลองสถานการณ์การเคลื่อนไหวของคนหรือรถยนต์เข้าไปในพื้นที่ เพื่อทดสอบว่าเมืองที่เราได้ออกแบบไว้ มีความเหมาะสมกับการใช้งานจริงมากน้อยเพียงใด ซึ่งตัวเกมก็สามารถแสดงข้อมูลออกมาให้อยู่ในรูปของกราฟ และ Infographic เพื่อให้ผู้ออกแบบได้เข้าใจและเห็นจุดบกพร่องหรือปัญหาของเมืองที่เราออกแบบอยู่ เพื่อทำการแก้ไขแบบจำลองนั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การจัดลำดับศักดิ์ของถนน (Road Hierarchy) และการเชื่อมต่อระบบขนส่งสาธารณะและโซนต่าง ๆ ของเมือง The Beginner’s Guide to Traffic / Photo Credit: (https://steamcommunity.com/sharedfiles/filedetails/?id=522776740)
แม้ว่า Cities: Skylines จะมีความสมจริงแค่ไหน แต่สิ่งที่เกมยังไม่สามารถถ่ายทอดออกมาได้อย่างชัดเจนก็คือ ความรู้สึกของประชาชนในเมือง ความยึดติดกับถิ่นฐาน ความรู้สึกเป็นเจ้าของ ความเป็นมิตร รสนิยม ความเชื่อ สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้คือองค์ประกอบสำคัญที่ทำให้เมืองแต่ละเมืองมีความแตกต่างกัน และเป็นตัวบ่งบอกอัตลักษณ์ของเมือง
แม้ระบบของเกมจะดูมีความซับซ้อนและเต็มไปด้วยข้อมูลสถิติมากมาย แต่ Cities: Skylines ก็ยังถือว่าเป็น “เกมสร้างเมือง” ที่มีความสมจริง และเป็นเสมือนหนึ่งพื้นที่ฝึกหัดของคนที่ฝันอยากจะลองสร้างเมืองในฝันเป็นของตัวเอง
เรา…ในฐานะผู้ออกแบบ จะมีส่วนในการเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ เพื่อนำไปใช้ในการออกแบบและพัฒนาเมืองให้น่าอยู่ได้อย่างไร เพราะสุดท้ายแล้ว..เมืองก็ไม่ใช่แค่สถานที่ แต่เมือง..คือ ผู้คน
รับข่าวสารเรื่องการออกแบบ สถาปัตยกรรม ไลฟ์สไตล์
ทางอีเมล ที่จะส่งตรงถึงคุณทุกเดือน ลงทะเบียนได้ที่ด้านล่างนี้เลย!