Keep in Touch
รับข่าวสารเรื่องการออกแบบ สถาปัตยกรรม ไลฟ์สไตล์
ทางอีเมล ที่จะส่งตรงถึงคุณทุกเดือน ลงทะเบียนได้ที่ด้านล่างนี้เลย!
Menu
ความสวยงามของคาเฟ่ยุคสมัยใหม่ไม่ใช่แค่เปลือกภายนอกของอาคารอีกต่อไปแล้ว แต่เป็นการดึงเอาบริบทเกษตรกรรม และธรรมชาติโดยรอบเข้ามาสร้างมิติให้กับสเปซจนกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยว และพื้นที่พักผ่อนแบบใหม่อย่างที่ไม่คุ้นเคยมาก่อน เช่นเดียวกับ Aston Gilbert คาเฟ่สไตล์โมเดิร์นที่อยู่ใจกลางสวนยาง ในจังหวัดนครศรีธรรมราช จากทีมผู้ออกแบบอย่าง VARC HD+ID ที่ได้สร้างสเปซให้สามารถซึมซับบรรยากาศธรรมชาติโดยรอบพื้นที่ แถมยังใช้กระจกเข้ามาตกแต่งจนอาคารดูกลมกลืนไปกับสวนยางได้อย่างน่าสนใจอีกด้วย
ถึงแม้ว่าญี่ปุ่นจะดูเป็นดินแดนแห่งพุทธศาสนา (และความเชื่อสายตะวันออก) แต่ในขณะเดียวกันประเทศนี้กลับมีโบสถ์คริสต์โด่งดังระดับโลกตั้งอยู่มากมาย โดยเฉพาะโบสถ์ดีไซน์โดดเด่นในรูปแบบสถาปัตยกรรมยุคโมเดิร์นที่สร้างสรรค์ขึ้นโดยบรรดาสถาปนิกแถวหน้าทั้งหลาย โบสถ์เหล่านี้ไม่เพียงแค่เป็นสถานที่เพื่อความศรัทธาเท่านั้นแต่หลายแห่งกลายมาเป็นไอคอนิกทางสถาปัตยกรรมของโลกตลอดจนกลายเป็นแหล่งปักหมุดยอดฮิตที่ใครหลายคนอยากไปเยือน อย่างเช่น
Chapel on the Water, Church of the Light สองผลงานโด่งดังของ Tadao Ando หรือ St. Mary’s Cathedral, Tokyo โบสถ์แปลกตาจากฝีมือปรมจารย์ Kenzo Tange รวมไปถึงไอคอนิกยุคใหม่อย่าง Ribbon Chapel โดย Hiroshi Nakamura
โบสถ์ระดับไอคอนิกเหล่านี้ล้วนสร้างขึ้นจากวัสดุแน่นหนาและแข็งแกร่งตลอดจนออกแบบตามทิศทางสถาปัตยกรรมตะวันตกเป็นส่วนใหญ่ แต่ในขณะเดียวกันอีกมุมหนึ่งก็กลับมีการสร้างสรรค์โบสถ์อีกรูปแบบที่น่าสนใจไปพร้อมๆ กัน โบสถ์ที่ว่านี้ก็คือศาสนสถานงานไม้ในรูปแบบสถาปัตยกรรมสุดโมเดิร์นอันเป็นแนวสถาปัตยกรรมเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของญี่ปุ่น ซึ่งสถาปัตยกรรมรูปแบบนี้นำเอาภูมิปัญญาท้องถิ่นดั้งเดิมมาผสมผสานกับการออกแบบสมัยใหม่ได้อย่างยอดเยี่ยมลงตัว แล้วก็ยังสร้างศรัทธาได้ดีไม่แพ้โบสถ์รูปแบบไหนๆ เลยทีเดียว
1.Niijima Forest
By Tezuka Architects
โบสถ์ไม้สไตล์โมเดิร์นหลังนี้โดดเด่นด้วยโครงสร้างไม้แข็งแรง ดูผิวเผินแล้วอาจเหมือนไม่มีอะไรโดดเด่นทว่าหากมองลงลึกไปในรายละเอียดแล้วงานออกแบบแสนเรียบง่ายนี้ทรงพลังทีเดียว จุดเด่นของโบสถ์นี้คือผนังแสงลวงตาที่เล่นล้อกับแสงระยิบระยับตลอดเวลาทั้งแสงจากธรรมชาติไปจนถึงแสงไฟในตัวอาคารยามค่ำคืน
Niijima Forest หรือ Niijima Gakuen Junior College Hall & Chapel เป็นโบสถ์สำหรับนักเรียนที่ตั้งอยู่ในสถานศึกษาของเมืองทากาซากิ จ.กุมมะ ประเทศญี่ปุ่น โครงสร้างเป็นการสร้างอาคารไม้ทรงกล่องสี่เหลี่ยมปิดทับด้วยแผงกระจกใสให้กลายเป็นฟาซาดผิวนอกของอาคารอีกที จุดเด่นคือฟาซาดไม้ผิวเรียบฉลุรูไร้แพทเทิร์นไปทั่วเกือบทั้งแผ่น แสงสามารถลอดผ่านรูนี้ได้ทำให้เราเห็นความระยิบระยับคล้ายซิลูเอท (Silhouette) ของแสงที่ลอดผ่าเหล่าต้นไม้ใหญ่ในป่า ซึ่งนั่นคือที่มาของแรงบันดาลใจในการออกแบบครั้งนี้ที่ทางสถาปนิกบอกว่าเกิดจากการศึกษาคัมภีร์ไบเบิลอย่างถ่องแท้แล้วหยิบเอาโมเมนต์ตลอดจนมุมมองของอดัมกับอีฟมนุษย์สองคนแรกของโลกที่กำลังเอกเขนกอยู่ใต้ต้นไม้ใหญ่มาถ่ายทอดเป็นการออกแบบ
เทคนิคการก่อสร้างเป็นอีกรายละเอียดที่น่าสนใจ ซึ่งการก่อสร้างโครงสร้างใหม่ครั้งนี้คือการต่อโครงไม้สี่เหลี่ยมสอดผสานกันอย่างเรียบง่ายตามภูมิปัญญาดั้งเดิม นอกจากโครงสร้างไม้นี้จะเสริมความแข็งแรงและรองรับน้ำหนักได้ดีแล้วขณะเดียวกันการวางตัวของเสาไม้ยังช่วยกระจายแรงในการรองรับน้ำหนัก ทำให้รองรับเหตุการณ์แผ่นดินไหวได้ดียิ่งขึ้น โครงสร้างและวัสดุไม้นั้นทำให้อาคารไม่พังถล่มลงมาได้ง่าย แต่ในขณะเดียวกันหากเกินเหตุรุนแรงจนอาคารพังทลายลงมาก็สร้างความเสียหายได้น้อยกว่าเช่นกัน ที่สำคัญวัสดุไม้สามารถรื้อถอนและสร้างประกอบใหม่ได้ง่าย สะท้อนถึงแก่นแห่งวิถีญี่ปุ่นที่อยู่ร่วมกับธรรมชาติและไม่ยึดติดกับความสูญเสียใดๆ ได้เป็นอย่างดี
สถาปัตยกรรมแห่งนี้เป็นที่รู้จักอย่างรวดเร็ว ซึ่งหนึ่งเหตุผลที่ทำให้โบสถ์แห่งนี้โด่งดังไวก็เพราะว่ามันเป็นฝีมือการออกแบบของ Tezuka Architects ที่ก่อตั้งโดย Tezuka Takaharu และ Yui Tezuka สถาปนิกคู่ชีวิตชาวญี่ปุ่นผู้ซึ่งเคยออกแบบ Fuji Kindergarten โรงเรียนอนุบาลอันอันโด่งดังที่กวาดรางวัลด้านการออกแบบมากมายรวมถึงได้รับยกย่องจากทาง OECD และ UNESCO ให้เป็น World’s Best Preschool ของโลกอีกด้วย แน่นอนว่าจุดเด่นในงานออกแบบส่วนใหญ่ของ Tezuka Architects ก็คือสถาปัตยกรรมที่สร้างจากไม้นั่นเอง
2.Chigasaki Zion Christian Church / Mihato Kindergarten
By Tezuka Architects
อีกหนึ่งผลงานโบสถ์ไม้สไตล์โมเดิร์นที่เคยคว้ารางวัล Good Design Award 2014 แถมยังเป็นผลงานการออกแบบศาสนสถานอีกแห่งของ Tezuka Architects ที่สร้างชื่อระดับโลกมาก่อนหน้านี้ โบสถ์แห่งนี้ตั้งอยู่ที่มืองชิงาซากิ จ.คานากาวะ ประเทศญี่ปุ่น ความน่าสนใจอันดับแรกของสถาปัตยกรรมหลังนี้อาจไม่ใช่เรื่องของดีไซน์เก๋แปลกตาหากแต่เป็นเรื่องของการออกแบบฟังก์ชันการใช้งานหลากหลายประโยชน์ได้ในคราวเดียวกัน
ฟังก์ชันหลักของสถาปัตยกรรมคือ การรวมเอาโบสถ์และโรงเรียนอนุบาลเข้าไว้ด้วยกัน นั่นจึงเป็นโจทย์และความท้าทายหลักของการจับความเจี๊ยวจ๊าวของเด็ก ๆ ให้อยู่ร่วมกับความเงียบสงบให้ได้ สถาปัตยกรรมถูกออกแบบให้เป็นอาคารทรงกระบอกวงรีซ้อนกันสองระดับ โดยอาคารวงแหวนรอบนอกที่มีหลังคาต่ำกว่าคือส่วนของโรงเรียนอนุบาล ส่วนอาคารวงแหวนรอบในที่พื้นที่เล็กกว่าแต่หลังคาระดับสูงกว่านั้นเป็นส่วนของโบสถ์คริสต์
อาคารวงแหวนรอบนอกมีฟาซาดเป็นกระจกใสและแบ่งพื้นที่เป็นห้องเรียนตลอดจนห้องใช้สอยต่างๆ อย่างลงตัว บนหลังคากลายเป็นลานระเบียงดาดฟ้าให้เด็กๆ ได้วิ่งเล่นไปพร้อมกัน อาคารวงแหวนด้านในสุดปิดฟาซาดระแนงไม้ทึบแต่เปิดช่องแสงบนหลังคาให้แสงธรรมชาติบางส่วนส่องลงมายังโถงโบสถ์ภายในบริเวณแขวนไม้กางเขนศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งการออกแบบควบคุมแสงนี้สร้างอารมณ์ศรัทธาได้อย่างยอดเยี่ยม ผสานกับภายในตกแต่งผนังไปจนถึงเพดานด้วยระแนงไม้เรียงรายกันอย่างประณีตเข้ากับเก้าอี้และโต๊ะไม้สไตล์โมเดิร์นที่ทำให้โบสถ์นี้มีเสน่ห์ร่วมสมัยอย่างน่าหลงใหลทีเดียว
3.Hirata Totsuka Church
By Akihisa Hirata
อาคารนี้บอกว่าเป็นคาเฟ่เก๋ๆ ก็เชื่อ! แต่อันที่จริงคือ โบสถ์ไม้สไตล์โมเดิร์นที่ออกแบบได้น่ารักน่าศรัทธา ซึ่งถึงแม้ว่าจะมีรูปโฉมต่างจาก Niijima Forest สิ้นเชิง ทว่าไอเดียการออกแบบกลับมีแนวคิดคล้ายๆ กันนั่นก็คือดีไซน์ขึ้นโดยได้แรงบันดาลใจมาจากร่มไม้ใหญ่ในใบเบิ้ลนั่นเอง
Hirata Totsuka Church ตั้งอยู่ในเมืองโยโกฮามา ประเทศญี่ปุ่น ออกแบบโดยสถาปนิกดังอย่าง Akihisa Hirata โดยมีจุดเด่นอยู่ตรงหลังคาดีไซน์เก๋แปลกตาซึ่งสร้างด้วยแผ่นไม้แบนเรียบปลายโค้งมนหลากหลายแผ่นเรียงซ้อนทับเหลื่อมกัน แต่ขณะเดียวกันก็เว้นช่องว่างระหว่างแผ่นให้แสงส่องเข้าภายในอาคารได้ สร้างมุมมองให้หลังคาดูเล่นระดับมีมิติอย่างสวยงามขึ้น เลเยอร์การซ้อนหลากระดับนี้ไม่ได้อยู่แค่หลังคาภายนอกเท่านั้นแต่ยังรวมถึงเพดานภายในที่เปลือยฝ้าเพื่อทำให้เห็นเลเยอร์หลังคาซึ่งเป็นเพดานอาคารที่สวยงามไปพร้อมกัน
ด้านฟาซาดรอบตัวอาคารนั้นเป็นกระจกใสตลอดแนวผนังสองข้างผสานกับผนังระแนงไม้ภายในอาคารที่ทำให้นึกถึงกลิ่นอายผืนป่าได้ดียิ่งขึ้น ถึงแม้อาคารจะดูคล้ายกระท่อมเสียมากกว่าแต่แนวความคิดที่สื่อออกมาก็คือการเป็นอาคารที่ออกแบบให้เป็นดั่งต้นไม้ใหญ่คอยปกป้อง ให้ร่มเงา และมอบความร่มเย็นให้กับคริสต์ศาสนิกชน
4.Takasaki Chapel
By Kengo Kuma
อีกหนึ่งโบสถ์ดีไซน์โดดเด่นใน จ.กุนมะ ประเทศญี่ปุ่นก็คือ Takasaki Chapel ที่มาในรูปแบบสถาปัตยกรรมไม้สุดล้ำ (มาก) แล้วถ้าหากลองนั่งคิดดีๆ ทุกคนน่าจะเดาได้ไม่ยากว่าโบสถ์แห่งนี้เป็นฝีมือการออกแบบของสถาปนิกชื่อดังระดับโลกอย่าง Kengo Kuma นั่นเอง
อัตลักษณ์เด่นของ Kengo Kuma ที่หลายคนรู้จักดีก็คือการออกแบบสถาปัตยกรรมไม้ในโครงสร้างและรูปทรงแปลกตาเพื่อสร้างสิ่งก่อสร้างให้มีเอกลักษณ์และสืบสานงานไม้อันเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นดั้งเดิมทรงคุณค่าของญี่ปุ่นไปพร้อมกัน อัตลักษณ์นี้ไม่เว้นแม้แต่การสร้างโบสถ์ทางคริสต์ศาสนาซึ่ง Kengo Kuma ก็ถ่ายทอดจิตวิญญาณแห่งศรัทธาออกมาได้ดีไม่แพ้สถาปัตยกรรมรูปแบบอื่นๆ ของเขา
โครงสร้างอาคารที่เป็นเสมือนสามเหลี่ยมทรงแหลมพุ่งเฉียงสู่ท้องฟ้านี้เป็นการออกแบบฟาซาดอาคารสุดแปลกตาและดูจะฉีกแนวจากภาพจำโบสถ์ในรูปแบบเดิมๆ อย่างสิ้นเชิง ระแนงไม้ถูกวางเรียงติดกันโดยเว้นระยะห่างระหว่างกันจนเกิดร่องที่ให้แสงลอดผ่านเข้าสู่อาคารได้ ซึ่งภายในส่วนอาคารนั้นก็มีการสร้างผนังและเพดานด้วยการวางแท่งไม้เรียงต่อกันแบบทึบแต่เว้นและเจาะช่องบางส่วนเพื่อให้แสงส่องสู่ภายในเพื่อให้ความส่องสว่างและสร้างมิติในอาคารได้อย่างน่าสนใจ
5.Wooden Chapel
By Hironaka Ogawa
หลังจากที่เคยออกแบบ Forest Chapel ใน จ.กุนมะ จนโดดเด่นโด่งดังมาแล้ว สถาปนิกดังอย่าง Hironaka Ogawa ก็กลับมาสร้างสรรค์ผลงานใหม่ล่าสุดออกมาให้เราตื่นตาตื่นใจกันอีกครั้งซึ่งคราวนี้ก็ยังคงโชว์ความโดดเด่นของจิตวิญญาณธรรมชาติผ่านการออกแบบสถาปัตยกรรมไม้ยุคใหม่ที่มีเสน่ห์น่าหลงใหล
Wooden Chapel เป็นโบสถ์ไม้สไตล์โมเดิร์นที่ตั้งอยู่ใน จ.มิยาซากิ สถาปัตยกรรมนี้ดูเหมือนจะธรรมดาแต่ทว่าใส่ใจรายละเอียดการออกแบบจนทำให้กลายเป็นเอกลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมที่โดดเด่น แน่นอนว่าดีไซน์ที่สะดุดตาเราที่สุดก็คือบริเวณหลังคาจั่วสูงที่เป็นโครงสร้างพื้นฐานของอาคาร ด้านนอกโดดเด่นด้วยการเลือกวัสดุปูหลังคาในดีไซน์และรูปแบบเดียวกันกับที่ใช้ปูผนังอาคาร ทำให้ดูเชื่อมต่อเป็นเนื้อเดียวกัน
แต่ไฮไลท์จริงๆ นั้นอยู่ตรงโครงสร้างหลังคาจั่วสูงด้านใน โถงอาคารเป็นแบบเปิดฝ้าที่เผยให้เห็นโครงสร้างอาคารสอดผสานระแนงไม้อย่างสวยงาม โครงสร้างอาคารส่วนนี้ออกแบบให้เชิงหลังคายื่นออกมาและเปิดผนังช่องใต้หลังคาเพื่อให้เห็นโครงใต้หลังคาได้จากภายนอก โดยโครงสร้างนี้เป็นรูปแบบโครงข้อหมุนวีเรนดีล (Vierendeel Truss) สอดผสานเชื่อมต่อกันระหว่างไม้กับเหล็กเพื่อช่วยรองรับน้ำหนักหลังคาโดยไร้เสาเค้ายันกลางอาคาร
โบสถ์ Wooden Chapel สร้างเสร็จในปี 2020 และเพิ่งจะคว้ารางวัล DFA Silver Award บนเวที Design For Asia Award 2022 ที่ผ่านมาอีกด้วย และกำลังกลายเป็นไอคอนิกทางสถาปัตยกรรมที่ได้รับความสนใจในระดับสากลเช่นกัน
6.Sunpu Church
By Taira Nishizawa
อาคารทรงลูกบาศก์หลังเล็กสีขาวเรียบง่ายนี้ดูผิวเผินอาจไม่มีใครเดาได้ว่านี่คือโบสถ์คริสต์ ยิ่งเห็นภายในการตกแต่งอาคารที่เรียบง่ายนี้ก็อาจไม่มีใครคาดคิดเช่นกันว่านี่คือศาสนสถานอันศักดิ์สิทธิ์ตามที่คุ้นเคย แต่ในอีกด้านโบสถ์นี้กลับเป็นที่รู้จักในระดับสากลเพราะงานออกแบบสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นแปลกตา โดยเฉพาะรายละเอียดของงานไม้ที่ใช้ตกแต่งอาคารนั้นทำให้โบสถ์นี้มีเอกลักษณ์ขึ้นมาทันที
Sunpu Church ตั้งอยู่ใน จ.ซิซูโอกะ (Shizuoka) ประเทศญี่ปุ่น จุดเด่นของโบสถ์นี้อยู่ที่การตกแต่งอาคารด้านในซึ่งเป็นการแต่งผนังด้วยการเรียงท่อนไม้หลากหลายท่อนต่อขึ้นไปแบบเรียบง่ายและค่อยๆ เว้นระยะห่างระหว่างระแนงไม้จนเกิดช่องว่างในโซนด้านบน นอกจากจะทำให้อากาศไหลเวียนได้สะดวกขึ้นแล้วเทคนิคนี้ยังสร้างภาพผนังอาคารให้มีมิติน่าสนใจตลอดจนการไล่เฉดสีจากเงาธรรมชาติที่ทำให้ผนังอาคารมีเสน่ห์แตกต่างกันตามเวลา
ในส่วนของเพดานก็มีการเรียงไม้ให้ห่างเพื่อสอดรับกันกับผนังอาคารจนเกิดเพดานที่มีลวดลายและมิติน่าสนใจไม่ต่างกัน ส่วนของหลังคามีการเจาะช่องแสงบางส่วนเพื่อให้แสงธรรมชาติส่องผ่านเข้าในอาคาร ทำให้เกิดมิติแสงเงาที่เล่นกับร่องไม้จนเกิดเป็นภาพลักษณ์ภายในที่น่าสนใจทีเดียว โบสถ์แสนเรียบง่ายนี้ออกแบบโดย Taira Nishizawa อีกหนึ่งสถาปนิกชาวญี่ปุ่นที่มีชื่อเสียงในแวดวงสถาปัตยกรรมนั่นเอง
7.Chapel in The Westin Miyako Kyoto
By KATORI archi+design associates
โบสถ์ไม้ที่ได้ชื่อว่าเนี้ยบและเรียบหรูที่สุดนี้ตั้งอยู่ในเมืองหลวงเก่าแก่อย่างเกียวโต ภายในเขตโรงแรม The Westin Miyako Kyoto ที่มีอายุเก่าแก่กว่า 130 ปี อันที่จริงโบสถ์นี้สร้างขึ้นเมื่อปี ค.ศ.1960 แต่เพิ่งจะมีการรีโนเวทใหญ่ครั้งล่าสุดไปเมื่อปี ค.ศ.2020 ที่ผ่านมานี้ ซึ่งการรีโนเวทครั้งนี้ คือการนำเสน่ห์งานไม้แบบญี่ปุ่นดั้งเดิมมาผสมผสานการออกแบบสมัยใหม่แต่งเติมลงไปบนโบสถ์ตะวันตกได้อย่างมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
การรีโนเวทอาคารครั้งนี้นอกจากต้องการอนุรักษ์ไปควบคู่กับการปรับโฉมดีไซน์ใหม่แล้ว จุดประสงค์สำคัญอีกอย่างคือความต้องการปรับปรุงโครงสร้างอาคารด้วยเทคโนโลยีทันสมัยเพื่อให้สามารถรองรับการเกิดแผ่นดินไหวได้ดียิ่งขึ้น
จุดเด่นของดีไซน์อยู่ตรงโถงโบสถ์โอ่โถงด้านในที่ปรับโฉมใหม่ให้กลายเป็นโถงไม้คลาสสิกและทันสมัย ผนังและเพดานของอาคารถูกเชื่อมต่อให้เป็นหนึ่งเดียวกันด้วยการตกแต่งท่อนไม้สอดผสานกันเป็นโครงสร้างตาข่ายอันงดงามทั่วทั้งหลังซึ่งสถาปนิกอย่าง KATORI archi+design associates ตั้งใจนำเอาภูมิปัญญางานไม้ของท้องถิ่นดั้งเดิมนำมาใช้ในการรีโนเวทครั้งนี้
ระแนงไม้ที่เรียงรายนอกจากความสวยงามแล้วมันยังคำนึงถึงการรับน้ำหนักได้อย่างสมดุลและสมบูรณ์แบบ สอดรับกับการออกแบบหลังคาที่มีการเจาะช่องแสงบริเวณจั่วหลังคาตลอดแนวยาวด้านบนเพื่อให้แสงธรรมชาติลอดผ่านเข้าสู่ตัวอาคาร ซึ่งเมื่อลอดผ่านระแนงไม้เข้ามาก็จะทำให้เพดานและผนังภายในดูมีมิติตลอดจนจังหวะของแสงที่ตกกระทบยังจุดต่างๆ (รวมถึงต่างเวลาด้วย) ก็สร้างเสน่ห์ให้กับโถงศักดิ์สิทธิ์นี้ได้หลายอารมณ์ด้วยเช่นกัน
ที่ไปที่มาของแรงบันดาลใจในการออกแบบนี้หยิบมาจากวิถีธรรมชาติยามแสงอาทิตย์ลอดผ่านกิ่งไม้ต่างๆ อันเป็นธรรมชาติของเมืองเกียวโตซึ่งเป็นเมืองที่อยู่ท่ามกลางแมกไม้และผืนป่าร่มรื่นนั่นเอง
อ้างอิงข้อมูลและรูปภาพจาก
Casa Brutus Vol. 273 / January 2023: https://casabrutus.com/
archdaily: https://www.archdaily.com/974034/niijima-gakuen-junior-college-hall-and-chapel-tezuka-architects
archdaily: https://www.archdaily.com/954053/the-westin-miyako-kyoto-chapel-renovation-katori-archi-plus-design-associates
Tezuka Architects: http://www.tezuka-arch.com/
archello: https://archello.com/project/chigasaki-zion-christian-churchmihato-kindergarten
Akihisa Hirata: https://www.hao.nu/
KKAA: https://kkaa.co.jp/project/takasaki-chapel/
Architectural Record: https://www.architecturalrecord.com/articles/11998-sunpu-church
รับข่าวสารเรื่องการออกแบบ สถาปัตยกรรม ไลฟ์สไตล์
ทางอีเมล ที่จะส่งตรงถึงคุณทุกเดือน ลงทะเบียนได้ที่ด้านล่างนี้เลย!