คริสโต หรือในชื่อเต็มว่า คริสโต วลาดิมีรอฟ จาวาเชฟ (Christo Vladimirov Javacheff ) ศิลปินชาว Bulgarian ผู้สร้างผลงานศิลปะ Land Art อันเป็นที่จดจำไปทั่วโลก จากผลงานที่สามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงต่อภูมิทัศน์ สิ่งก่อสร้าง และสถาปัตยกรรมขนาดใหญ่มหึมาผ่าน “การห่อหุ้มด้วยผ้า” และถึงแม้ Christo จะสร้างปรากฎการณ์ผ่านงานศิลปะให้กับโลกของเรามาแล้วหลายครั้ง แต่สำหรับครั้งนี้ช่างดูเป็นเรื่องน่าสลดใจยิ่งนัก ที่การสร้างสรรค์ผลงานของเขาจะต้องหยุดเพียงเท่านี้ ด้วยการจากลาตลอดกาล ในวัย 84 ปี เมื่อวันที่ 31 พฤภาคม 2020 ที่ผ่านมา ทีมงาน Dsignsomething จึงขอร่วมไว้อาลัย และนำชีวประวัติสั้นๆ รวมถึงผลงานของเขามาเล่าสู่กันฟัง เพื่อระลึกถึงผลงานศิลปะอันยิ่งใหญ่ของ Christo Vladimirov Javacheff
Christo with “Wrapped Car (Volkswagen), 1963”
Photo: Charles Wilp
Christo and Jeanne-Claude at The Pont Neuf Wrapped Paris, 1985
Photo: Wolfgang Volz
ก่อนจะเป็น Christo ศิลปินผู้มีความพยายามที่ยิ่งใหญ่
ใครจะไปรู้กันว่าเด็กชายตัวเล็กๆ Christo Vladimirov Javacheff ผู้ลี้ภัยที่เติบโตมาในเมืองกาโบรโว ประเทศบัลแกเรีย จะเติบโตมาเป็นศิลปินที่สร้างปรากฏการณ์อันน่าทึ่งให้กับโลกใบนี้ได้ Christo เริ่มสนใจในงานศิลปะและเข้าศึกษาที่ National Academy of Art, Sofia, Bulgaria ก่อนจะทำการออกเดินทางไปสร้างสรรค์ผลงานศิลปะในเมืองต่างๆ ทั่วยุโรปตลอดชีวิตที่ผ่านมา และโชคชะตาก็นำพาให้เขาได้พบรักกับ ฌานน์-โคล้ด เดอนา เด กีบง (Jeanne-Claude Denat de Guillebon) หญิงสาวที่ถูกพบรักผ่านงานศิลปะวาดภาพเหมือนของแม่ของเธอ ที่ Christo เป็นผู้วาด
โดยหลังจากนั้นเขาทั้งสองได้ตกลงใช้ชีวิตคู่ร่วมกัน และเดินทางสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ Installation art และ Land Art มาด้วยกันอย่างต่อเนื่อง โดยจุดเริ่มต้นของศิลปะการห่อหุ้มของทั้งคู่ ได้ถูกจัดแสดงขึ้นในทศวรรษที่ 1960 จากการเริ่มต้นห่อชิ้นงานเล็กๆ อย่าง หนังสือ โต๊ะ เฟอร์นิเจอร์ ไปจนถึงของชิ้นใหญ่ขึ้นอย่างยานพาหนะ และถาวรวัตถุขนาดย่อม อย่างต้นไม้ อนุสาวรีย์ รวมไปถึงอาคารขนาดใหญ่ อย่าง พิพิธภัณฑ์ สะพาน ไปจนถึง หุบเขา
Wrapped Trees, Fondation Beyeler and Berower Park, Riehen, Switzerland, 1997-98
Photo: Wolfgang Volz
Wrapped Trees ผลงานการห่อหุ้มต้นไม้ 178 ต้น ด้วยการใช้ผ้าสีเงินโปร่งแสง ขนาด 55,000 ตารางเมตร มาแบ่งและห่อหุ้มต้นไม้ทีละต้น ในสวน Berower Park เมือง Basel, Switzerland
Wrapped Coast, One Million Square Feet, Little Bay, Sydney, Australia, 1968-69
Photo: Shunk-Kender
Wrapped Coast ผลงานศิลปะกลางแจ้งที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมา ณ ช่วงเวลานั้น ด้วยการห่อหุ้มพื้นที่ชายฝั่งทะเล Little Bay Sydney, Australia ด้วยผ้าใบสังเคราะห์ขนาด 95,600 ตารางเมตร และเชือกยาว 56 กิโลเมตร กับระยะทางการห่อครึ่งกิโลเมตร และหน้าผาสูงถึง 26 เมตร 
Valley Curtain, Rifle, Colorado, 1970-72
Photo: Wolfgang Volz
Valley Curtain ผลงานการขึงผ้าไนลอนปิดกั้นระหว่างช่องเขา Rifle ของ Rocky Mountains, Colorado ด้วยความยาว 18,600 ตารางเมตร ซึ่ง Valley Curtain เป็นผลงานที่ใช้เวลาการติดตั้งถึง 28 เดือน แต่สามารถสร้างความตื่นตาตื่นใจได้เพียงแค่ 28 ชั่วโมงเท่านั้น ด้วยสาเหตุจากสภาพอากาศและลมที่แรงจนเกินไป จึงทำให้ผลงานชิ้นนี้ต้องถูกรื้อถอนออกและเหลือเพียงภาพจำที่แสนสวยงามในระยะสั้นๆ
The Pont Neuf Wrapped, Paris, 1975-85
Photo: Wolfgang Volz
The Pont Neuf Wrapped ผลงานการห่อสะพานที่เก่าแก่ที่สุดในปารีส อย่าง สะพานข้ามแม่น้ำเซน Pont Neuf , Paris ด้วยการใช้ผ้าใยสังเคราะห์สีครีม ห่อปิดสะพานจนมิดไปทั้งโครงสร้าง ตั้งแต่เสาไฟจนถึงตอม่อสะพาน
“ Christo ศิลปินผู้สร้างผลงานศิลปะจากการห่อหุ้มอาคารรัฐสภา”
Wrapped Reichstag ที่อาจเรียกได้ว่าเป็นผลงานชิ้นเอกของ Christo ศิลปินที่มีความพยายามอันยิ่งใหญ่ ในการยื่นขออนุมัติแสดงผลงานด้วยการ “ห่อหุ้มรัฐสภาเยอรมัน” สิ่งก่อสร้างทางประวัติศาสตร์ชิ้นสำคัญอายุกว่าร้อยปี ที่ถูกสร้างขึ้นในสมัยจักรวรรดิเยอรมันปี 1894 และถูกปล่อยทิ้งร้างกว่า 4 ทศวรรษจากการเกิดเหตุเพลิงไหม้ครั้งใหญ่ ก่อนจะบูรณะซ่อมแซมขึ้นอีกครั้งในปี 1990 โดยสถาปนิก Norman Foster ซึ่งจากเรื่องราวประวัติศาสตร์ทางการเมือง และหนึ่งในผู้ลี้ภัยทางการเมืองอย่าง Christo อาคารรัฐสภาเยอรมันแห่งนี้จึงมีความสำคัญทางด้านความรู้สึกและทำให้เขาสัมผัสได้ถึงเรื่องราวการขัดแย้งนี้อย่างเข้าอกเข้าใจ เขาจึงพยายามเจรจากับรัฐบาลเยอรมันทุกวิถีทาง เพื่อขออนุญาตทำการแสดงผลงานศิลปะผ่านการห่อหุ้ม ณ ที่แห่งนี้ และหลังจากที่ได้มีการเจรจาอยู่หลายปี รัฐบาลเยอรมันก็ได้เปิดทางและอนุมัติให้ Christo สามารถทำการแสดงผลงานได้โดยมีข้อแม้ว่าผลงานชิ้นนี้จะต้องเป็นศิลปะที่ไม่มีนัยทางการเมืองแอบแฝง หลังจากนั้นศิลปะการห่อหุ้มอาคารรัฐสภาเยอรมันจึงได้เริ่มต้นขึ้นและเสร็จสิ้นในปี 1995 ภายใต้การเฝ้ามองของชาวเมืองอย่างตื่นตาตื่นใจ กับผลงานอภิมหาโครงการศิลปะห่อหุ้มชิ้นนี้
Wrapped Reichstag (Project for West Berlin – “Der Deutsche Reichstag”)
Pencil, charcoal, pastel, wax crayon, fabric, staples, photographs, map and tape
Photo: Archive
Wrapped Reichstag (Project for Berlin) / Fabric, twine, wood and paint
Photo: Wolfgang Volz
Wrapped Reichstag (Project for Berlin)
Pencil, pastel, charcoal, wax crayon, technical data, aerial map and fabric sample
Photo: Wolfgang Volz
Wrapped Reichstag, Berlin, 1971-95
Photo: Wolfgang Volz
Wrapped Reichstag, Berlin, 1971-95
Photo: Wolfgang Volz
Wrapped Reichstag, Berlin, 1971-95
Photo: Wolfgang Volz
อีกทั้งในช่วงที่ผ่านมาไม่นานนี้ Christo ยังคงมีโครงการศิลปะออกมาให้เราได้ชื่นชมกันอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็น The Floating Piers 2016 ผลงานศิลปะทางเดินเหนือผิวทะเลสาบในอิตาลี ณ Lake Iseo, Italy ที่มีความยางถึง 3 กิโลเมตร ด้วยการใช้ทุ่นลอยน้ำจำนวน 220,000 ชิ้น และห่อหุ้มด้วยผ้าอย่างเคย รวมถึงผลงาน The London Mastaba ในปี 2018 ภูเขาถังน้ำมันที่ Hyde Park, London ผลงานศิลปะที่ได้แรงบันดาลใจมากจาก Mastaba หรือสุสานกษัตริย์อียิปต์โบราณ ด้วยการใช้ถังน้ำจำนวน 7,506 ถัง ก่อขึ้นเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมคางหมู คล้ายกับ Mastaba ลักษณะของสุสานที่เป็นต้นกำเนิดของพีระมิด
The Mastaba (Project for London, Hyde Park, Serpentine Lake)
Pencil, charcoal, wax crayon, enamel paint, hand-drawn map on vellum, technical data, mylar and tape
Photo: André Grossmann
The London Mastaba, Serpentine Lake, Hyde Park, 2016-18
Photo: Wolfgang Volz
The Floating Piers (Project for Lake Iseo, Italy)
Pencil, charcoal, pastel, wax crayon, enamel paint, topographic map, fabric sample and tape
Photo: André Grossmann
The Floating Piers (Project for Lake Iseo, Italy)
Pencil, charcoal, pastel, wax crayon, fabric, enamel paint, cut-out photographs by Wolfgang Volz, hand-drawn technical data, map, fabric sample and tape
Photo: André Grossmann
The Floating Piers, Lake Iseo, Italy, 2014-16
Photo: Wolfgang Volz
The Floating Piers, Lake Iseo, Italy, 2014-16
Photo: Wolfgang Volz
Christo at The Floating Piers
Photo: Wolfgang Volz
“ชีวิตสั้น แต่ศิลปะยืนยาว” หนึ่งในประโยคที่เชื่อว่าเหล่าสายอาร์ตจะต้องเคยได้ยินกันอย่างคุ้นหู และ Christo ก็เป็นศิลปินอีกผู้หนึ่งที่ทำให้เชื่อว่า ถึงแม้ตัวเขาจะไม่อยู่สร้างสรรค์ผลงานเหล่านี้แล้ว แต่ภาพจำถึงปรากฎการณ์ที่เขาได้สร้างผลงานไว้กับภรรยาของเขา Jeanne-Claude จะยังคงตราตรึงอยู่ในใจของทุกคนเสมอไป โดยผลงานชิ้นสุดท้ายที่เขาและภรรยาต้องการมอบให้กับโลกใบนี้ นั่นคือการห่อหุ้ม Arc de Triomphe ประตูชัยในกรุงปารีส หนึ่งในสถาปัตยกรรมที่สำคัญของประเทศฝรั่งเศส ซึ่งจะยังคงถูกจัดแสดงขึ้นในวันที่ 18 กันยายน ถึง 3 ตุลาคม 2021 อีกทั้งในเดือนกรกฎาคม 2020 ยังมีการรวบรวมผลงานของทั้งคู่มาจัดแสดงในกรุงปารีส เพื่อเป็นการระลึกถึง Christo Vladimirov Javacheff และ Jeanne-Claude Denat de Guillebon กับการอำลาครั้งสุดท้ายตลอดกาล
ทีมงาน Dsignsomething ขอร่วมไว้อาลัยแด่ศิลปินผู้ล่วงลับมา ณ ที่นี้
ขอบคุณภาพและข้อมูลอ้างอิง
christojeanneclaude.net / dezeen.com / www.npr.org / en.wikipedia.org / theguardian.com / www.dw.com