นอกจากเทรนด์การออกแบบและก่อสร้างในปัจจุบัน ที่ให้ความสำคัญกับกระแสการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมมากขึ้น วัสดุที่ใช้ในงานก่อสร้างก็เป็นอีกอย่างหนึ่งที่มักได้รับการหยิบยกมาเป็นประเด็นค่อนข้างมากทั้งในวงการออกแบบและในวงสังคมทั่วไป เพราะวัสดุถือว่าเป็นส่วนประกอบสำคัญในการปรุงแต่งสิ่งก่อสร้างนั้นๆ ให้ดูเป็นรูปเป็นร่างขึ้นมา
วัสดุบางอย่างที่ใช้ในการก่อสร้างส่งผลเสียต่อสภาพแวดล้อมของโลกมากน้อยแตกต่างกัน ไม้บางชนิดได้มาจากการตัดไม้ในป่าที่ไม่สามารถปลูกทดแทนได้ วัสดุบางอย่างอาจจะได้มาโดยกระบวนการที่สร้างมลภาวะให้กับพื้นโลก หรือสร้างสารพิษออกมาในขั้นตอนการแปรรูป วัสดุบางอย่างผลิตมาจากแหล่งทรัพยากรที่สามารถทดแทนได้ และมีความปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อมในขั้นตอนการผลิต ในการออกแบบสถาปัตยกรรมจึงควรคำนึงถึงผลกระทบต่อระบบนิเวศน์ทั้งในระดับทองถิ่นและระดับโลกให้มากที่สุด วันนี้เราจึงจะยกตัวอย่างวัสดุสุดเบสิกที่เห็นได้ทั่วไป แต่บางคนอาจมองข้าม จนลืมคิดไปว่าเจ้าวัสดุพวกนี้แหละ ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ไม้
วัสดุที่ได้จากธรรมชาติ ที่พอเอามาทำเฟอร์นิเจอร์ หรือวัสดุตกแต่งห้อง จะทำให้ได้บรรยากาศ Eco ที่ดูรักษ์โลกขึ้นมาทันที แต่ถ้าลองมองย้อนไปที่กระบวนการก่อนจะได้ไม้มาสักแผ่นสิ ต้องตัดต้นไม้ไปเท่าไหร่ แล้วเคยสงสัยไหม ทั้งๆ ที่ต้องไปรบกวนธรรมชาติ แล้วทำไมถึงได้ผลลัพธ์ที่ดู Eco เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ประเด็นนี้อาจเป็นที่ถกเถียงกันมานาน ทั้งนี้ จุดสำคัญจึงอยู่ที่ประเภทของไม้ และจุดกำเนิดของไม้นั้นๆ หากเป็นไม้เนื้ออ่อนโตเร็ว เช่นไม้ยาง ไม้สน หรือไม้ไผ่ ซึ่งส่วนใหญ่นั้นเป็นต้นไม้ที่ปลูกไว้เพื่อการนำไปแปรรูปใช้งาน หรือที่เรียกว่า “ไม้จากป่าปลูก” ส่วนนี้จึงถือว่าส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมน้อย แต่หากเป็นไม้เนื้อแข็งอย่าง ไม้เต็ง ไม้แดง ซึ่งโตช้า และหากมีความต้องการใช้งานมาก แน่นอนว่าย่อมส่งผลต่อป่าไม้ที่อาจถูกทำลายมากขึ้นไปด้วย
แต่ไม่ต้องกังวลไป เพราะเราอยู่ในยุคที่ทุกอย่างมีทางเลือกเสมอ ลองเลือกใช้ไม้สังเคราะห์แทนไม้จริงสิ สวยและทนทาน มีสีสันให้เลือกมากมาย อีกทั้งยังได้บรรยากาศ Eco อบอุ่นเหมือนการใช้ไม้จริง แต่ไม่ทำร้ายธรรมชาติอีกด้วย เพราะทำมาจากวัสดุสังเคราะห์หลายชนิด เพื่อให้เหมาะกับการใช้งานในพื้นที่ที่แตกต่างกัน การใช้งานจึงทนทานกว่าไม้จริง ไม่ต้องเปลี่ยนบ่อย
ตัวอย่างไม้สังเคราะห์ที่ปัจจุบันพัฒนาให้มีลายและสีสันที่เหมือนไม้จริง จาก Sci Wood (http://www.sci-wood.com/)
Tip : ไม้ Joint เป็นหนึ่งในไม้ที่ทำลายสิ่งแวดล้อมน้อย เพราะเกิดจากการนำเศษไม้มาประกอบกันเป็นแผ่นใหญ่ ส่วนใหญ่ใช้ไม้ยาง ไม้สน หากทาเคลือบเนื้อไม้อย่างต่อเนื่องก็สามารถใช้งานได้นานไม่แพ้ไม้เนื้อแข็งเลย
(ภาพจากwww.gottagodoityourself.com)
Tip : Eco Board หรือ OSB Board เป็นวัสดุที่หลายคนคิดว่าไม่เหมาะสำหรับการตกแต่ง เพราะเกิดจากการอัดเศษไม้ ใบหญ้าแห้งๆ เป็นแผ่นไม้ที่ใช้งานได้ แต่ปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่สามารถทำให้สามารถใช้งานได้ทนทานมากขึ้น เป็นอีกทางเลือกที่น่าสนใจทีเดียว
(ภาพจาก https://www.facebook.com/kokoboard/)
เหล็ก
วัสดุที่ดูหนักแน่น มีความแข็งแรงทนทาน สามารถรับน้ำหนักได้มาก มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน (หากมีการดูแลรักษาที่ดี) หลายคนคิดว่าเป็นวัสดุที่ไม่ได้รักษ์โลก แต่จริงๆ แล้วเหล็กนี่แหละ Eco สุดๆ เพราะเมื่อผุพังก็นำกลับมาหลอม แปรเปลี่ยนรูปได้ตามที่ต้องการ เป็นการรีไซเคิลนำกลับมาใช้ใหม่ได้ 100% ต่างจากคอนกรีตที่เมื่อโดนทุบทำลาย ก็ไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ใดได้อีก
กระจก
วัสดุตกแต่งอาคารที่มีลักษณะโปร่งใส ทำหน้าที่แบ่งแยกพื้นที่ส่วนต่างๆ ออกจากกัน แบบไม่ปิดกั้นการเชื่อมต่อทางการมองเห็น ทำให้ผู้ที่อยู่ภายในอาคารมองเห็นวิวทิวทัศน์ด้านนอก และคนที่อยู่ภายนอกก็สามารถมองเห็นคนด้านในอาคาร สาเหตุที่ทำให้คนคิดว่ากระจกไม่ Eco อาจเป็นเพราะไม่รู้ว่าเมื่อกระจกแตกแล้วเอาไปทำอะไรต่อ เพราะปกติเราก็เพียงแค่มีหน้าที่เก็บเศษแก้วที่แตกไปทิ้ง แต่จริงๆ แล้วกระจกสามารถนำไปหลอมแล้วนำกลับมาใช้ได้ใหม่เรื่อยๆ และไม่ว่าจะถูกนำกลับมารีไซเคิลสักกี่ครั้ง ก็ยังคงคุณสมบัติเหมือนกระจกใหม่ทุกอย่าง จะมีก็เพียงกระจกบางชนิดที่ไม่สามารถนำกลับไปรีไซเคิลได้ เช่น กระจกที่ผ่านการเจียรนัยแล้ว ซึ่งจะมีสารตะกั่วออกไซด์ (เพื่อให้เนื้อแก้วมีความแวววาว เช่น แชนเดอร์เลียร์หรือคริสตัล)ปนอยู่ในเนื้อแก้ว หลอดไฟและกระจกเงาก็ไม่สามารถนำกลับมารีไซเคิลได้เช่นกัน เนื่องจากภายในหลอดมี สารฟลูออเรสเซ้นท์ และปรอทเคลือบไว้ภายใน
Tip : กระจก โลอี (Low E Glass) คือกระจกที่มีการเคลือบผิวบนกระจก โดยจะยอมให้แสงผ่านเข้ามาได้ ขณะที่คลื่นรังสีในช่วงที่เป็นความร้อนผ่านเข้ามาน้อย นิยมใช้กับผนังตึกสูง และอาจใช้เป็นส่วนกระกอบของกระจกอินซูเลตได้ กระจกLow-E เป็นกระจกประหยัดพลังงาน โดยสามารถลดการใช้เครื่องปรับอากาศในสำนักงานและที่พักอาศัยได้เป็นอย่างดี
(ภาพจาก http://www.bsgglass.com/)
เมื่อรู้แล้วว่าวัสดุไหนเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถรีไซเคิล นำกลับมาใช้ใหม่ได้ การเลือกวัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมจึงเปรียบเหมือนการเลือกคบคนอย่ามองแค่ภายนอกที่ดูเป็นมิตร ต้องศึกษา ทำความรู้จักให้ดีก่อนนำมาใช้ เพื่อที่จะได้รู้แจ้งว่าเป็นมิตรจริงหรือเป็นเพียงภาพลวงตา
ขอบคุณรูปภาพจาก pinterest
และข้อมูลจาก community.akanek