มีเรื่องเล่าต่อๆ กันมาว่า
ในช่วงที่ บ้าน Maison de Verre ที่ออกแบบโดย Pierre Chareau นั้นกำลังก่อสร้างอยู่ จะมีชายลึกลับคนนึง เดินมาแอบดูบ่อยๆ โดยแอบส่องมองเข้าไปในช่องเปิดเล็กๆ ที่ประตู
ชายลึกลับคนนั้น ก็ไม่ใช่ใครที่ไหน แต่เป็นสถาปนิกที่เราทุกคนรู้จักกันดีในนามของ เลอ คอร์บูซิเอร์ ซึ่งได้มาแวะเวียนหน้าบ้านเลขที่ 31 ถนน Saint-Guillaume ด้วยความสงสัยว่าเกิดอะไรขึ้นกับการก่อสร้างบ้านหลังนี้ ทำไมมันถึงได้ดูแปลกประหลาดพิศดารไม่เหมือนบ้านทั่วๆ ไป และก็แน่นอนว่า มันไม่เหมือนกับบ้านที่ คอร์บูซิเอร์ ออกแบบ จนเรียกได้ว่าแตกต่างกันอย่างสุดขั้วก็ว่าได้ เพราะบ้านที่ เลอ คอร์บูซิเอร์ ออกแบบนั้น มักจะเริ่มจากที่ดินโล่งๆ ที่ทำให้สามารถสร้างสรรค์ที่ว่างและรูปร่างอาคารได้อย่างเป็นอิสระ และ เลอ คอร์บูซิเอร์ เองก็ยอมรับว่า สนุกที่จะทำงานกับผืนผ้าใบโล่งๆแบบนั้น ในขณะที่ พื้นที่ของบ้าน Maison de Verre นั้นดูอึดอัดมาก แถมถูกกดทับด้วยอาคารเก่า ที่ดูเหมือนน่าจะต้องถูกรื้อทิ้งไปมากกว่าที่จะปล่อยไว้ให้บ้านใหม่ดูจะหายใจไม่ออกแบบนั้น
แต่การแทรกตัวอันไม่ธรรมดานี้ มันก็มีที่มาที่ไม่ธรรมดาเช่นกัน สาเหตุแรกที่ทำให้บ้าน Maison de Verre ดูแปลกประหลาดก็เพราะ ที่ตั้งของมันนั้น แทรกตัวอยู่กับอาคารเก่า ซึ่งเจ้าของบ้าน คุณ Dalsace ซื้ออาคารโบราณสามชั้นมา เพื่อจะรื้อทิ้งและว่าจ้างสถาปนิกมาออกแบบบ้านใหม่ให้สวยงาม แต่โชคชะตาก็เล่นตลกร้ายกาจกับคุณ ดาลซาซ เพราะอาคารเดิมนั้น มีหญิงชราคนนึงอาศัยอยู่ชั้นบน และหญิงชรานั้นก็ไม่ยอมย้ายออกไป ทำให้คุณ ดาลซาซ ไม่รู้จะทำยังไง จะผลักหญิงชราออกไปนอกบ้าน แล้วปิดประตูล็อคไม่ให้เข้ามาอีก ก็คงจะโหดร้ายเกินไป แต่เค้าก็จ่ายเงินซื้อบ้านมาแล้วและก็รัก location นี้มาก จะให้ขายทิ้งไปก็คงไม่เข้าท่า สุดท้ายก็เลยไม่มีทางออกอื่นนอกจากจะขอให้สถาปนิกออกแบบและวางแผนการรื้อถอน ที่ไม่กระทบกระเทือนคุณยายที่อยู่ชั้นสาม ไม่ยอมไปไหน
ด้วยโจทย์อันประหลาดพิศดารนี้เอง ทำให้สถาปนิก ปิแอร์ ชาโร ต้องตัดสินใจรื้อชั้นล่างๆของอาคารออก พร้อมๆกับเสริมโครงสร้างใหม่เข้าไป เป็นโครงสร้างเหล็ก เพื่อรองรับน้ำหนัก ทั้งอาคารเดิมชั้นสาม และบ้านใหม่ที่จะสร้างขึ้นในที่ว่างที่เหลือหลังจากรื้อชั้นล่างทั้งสองชั้นออกไปแล้ว
บ้านของคุณ ดาลซาซ ที่สร้างขึ้นมาใหม่นี้ สถาปนิกตัดสินใจใช้ glass block ทั้งผืนผนังภายนอก เพื่อรับแสงและสร้างความสว่างโล่งให้พื้นที่ภายใน จึงดูเบาลอย ใส ตรงกันข้ามจากอาคารเดิมชั้นบนที่หนักทึบ โดยสิ้นเชิง ส่วนองค์ประกอบภายในบ้าน ก็เริ่มต้นจากการจัดการพื้นที่ ที่สัมพันธ์กับโครงสร้างใหม่ที่แทรกตัวเข้าไป
ด้วยสถานการณ์อันดูเหมือนจะเลวร้ายมากที่สุด ที่คุณยายไม่ยอมย้ายออกไปเมื่อตอนเริ่มต้น กลายเป็นเลวร้ายปานกลาง เมื่อต้องจัดการกับความยากของการรื้อถอนและการใส่โครงสร้างใหม่เข้าไปพร้อมๆกัน โดยไม่ให้ชั้นสามที่มีคุณยายอาศัยอยู่นั้นพังลงมา จนสุดท้ายกลายเป็นสถานการณ์ดีเลิศ เมื่อบ้านใหม่สร้างเสร็จ และภาษาของตึกเดิม มีส่วนอย่างมากที่ทำให้ภาษาของบ้านใหม่นั้น โดดเด่นขึ้นมา
สุดท้าย เรื่องราวความโชคร้ายของที่ตั้งหรือ Site ของบ้าน Maison de Verre ก็กลายเป็นความโชคดี ที่สร้างสถานการณ์หรือ Situation ที่ให้ความหมายพิเศษกับทั้งบ้านเดิม และบ้านใหม่ ทำให้ทั้งครอบครัวคุณ ดาลซาซ และคุณยายสุดจะดื้อรั้น สามารถอยู่ด้วยกันได้อย่างมีความสุข
เรื่องเล่าต่อๆกันมา ยังไม่จบเท่านี้ แต่มีข่าวว่า เลอ คอร์บูซิเอร์ เคยพูดเปรยๆว่า ถ้าได้ทำงานนี้ คงทำออกมาดีกว่านี้แน่ๆ
Site กับ Situation ก็กลายเป็นเรื่องเดียวกันเช่นนี้เอง
ภาพบ้าน Maison de Verre
เรื่อง : อาจารย์ ต้นข้าว ปาณินท์
ภาพประกอบ : สแน๊ก