หากเสน่ห์ของคอนกรีตอยู่ที่ร่องรอยของประสบการณ์แล้ว สำหรับ คุณมีชัย เจริญพร สถาปนิกเจ้าของ Backyard Architect เสน่ห์อีกอย่างหนึ่งของการทำงานคอนกรีตอยู่ที่ประสบการณ์จากการลงมือทดลองทำจริง เพื่อค้นหาผลลัพธ์ ถึงปลายทาง ณ ตอนนี้อาจไม่ใช่คำว่า “ดีที่สุด” เพราะยังคงมีแง่งามใหม่ๆ โผล่ขึ้นมาเซอร์ไพร้ส์ตลอด แต่เขาก็ยังกระหายที่จะค้นหามันต่อไป
จุดเริ่มต้นที่ทำให้คุณมีชัยชื่นชอบงานคอนกรีตเกิดขึ้นตั้งแต่สมัยยังเรียนมหาวิทยาลัย ความประทับใจแรกเกิดขึ้นจากลักษณะของพื้นผิวที่ดูเป็นธรรมชาติของวัสดุ หากแต่ในเวลานั้นความเข้าใจเรื่องคอนกรีตยังอยู่ที่ภาคทฤษฎี หลังจากทำงานในกรุงเทพฯ พักใหญ่ เขาจึงกลับมาเปิดออฟฟิศสถาปนิกของตัวเองที่จังหวัดนครปฐมบ้านเกิด ในตอนนั้นเองที่ได้ลงมือศึกษาและปฏิบัติงานคอนกรีตเปลือยแบบเต็มตัว
“โชคดีเพราะที่บ้านทำรับเหมาด้วย เราเลยได้มีโอกาสลองผิดลองถูกด้วยตัวเอง ทำให้เห็นว่างานคอนกรีตเปลือยเป็นเรื่องของความเข้าใจ ตั้งแต่ต้นทางที่เราจะบอกกับช่างว่าเราอยากได้แบบไหน กระบวนการระหว่างลงมือทำมีเรื่องให้ระวังค่อนข้างเยอะ ถ้าบังเอิญเอามือไปโดนตัวแบบ รอยต่างๆ พวกนี้ก็จะไปปรากฏบนผนังด้วย เลยต้องให้ความใส่ใจทั้งตัวช่างและคนที่เขียนแบบขึ้นมา บทเรียนต่างๆ จากการทดลองเหล่านี้จึงกลายมาเป็นคู่มือเพื่อใช้ในงานครั้งต่อๆ ไป”
จากครั้งแรกที่ลงมือทดลอง เขาใช้เนื้อปูนอัดแน่นถมเต็มแม่แบบ แต่ก็พบว่าพอมวลของปูนมากขึ้นก็เกิดเป็นโพรง จึงทดลองผสมน้ำเพิ่มให้เหลวขึ้น กระทั่งได้สัดส่วนที่ให้ผลลัพธ์น่าพึงพอใจ การทดลองขั้นต่อไปที่กำลังทำในขณะนี้จึงเป็นการลองเปลี่ยนแม่แบบจากไม้อัดมาเป็นโครงเหล็กดู เพราะแม่แบบไม้อัดใช้ดามเพียง 2 ครั้งก็ต้องเปลี่ยนแล้ว เขาจึงอยากลองดูว่าการใช้แม่แบบทำจากแผ่นเหล็กจะให้ผลทั้งในเรื่องความคุ้มค่าและลวดลายออกมาในรูปแบบใดบ้าง
“คอนกรีตมีหลายแบบมาก ขัดมัน ไม่ขัดมัน ปั่นหยาบ ปั่นเรียบ หล่อ ไม่หล่อ แต่สิ่งหนึ่งที่เกิดขึ้นเสมอคือ เราคาดการณ์ไม่ได้ว่ามันจะเกิดโมเมนต์ไหน ให้ลวดลายแบบไหน คอนกรีตหล่อก็เหมือนกัน เพราะทุกครั้งที่แกะแบบก็ยังลุ้นเหมือนเดิมว่าลายที่เกิดจะสร้างมิติแบบไหนให้งาน”
งานคอนกรีตเปลือยไม่ได้ใช้เพียงความเข้าใจระหว่างช่างกับสถาปนิกเท่านั้น แต่ยังหมายถึงความเข้าใจของเจ้าของโครงการเองด้วยว่า จะรับได้ไหมกับริ้วรอยที่เกิดขึ้นแบบคาดไม่ถึงหลังจากแกะแม่แบบออกมาแล้ว “เพราะคอนกรีตเป็นเรื่องของความชอบ-ไม่ชอบ
“อีกส่วนหนึ่งที่สำคัญจึงเป็นเรื่องความมั่นใจและยอมรับผลที่จะเกิดขึ้น เพราะถ้าพลาดไปแล้วมันแก้ไขได้ยาก ก่อนทำจึงต้องอาศัยการเตรียมการที่ดีมากทั้งจากสถาปนิกเองที่ต้องละเอียดตั้งแต่ช่วงออกแบบ ผู้รับเหมาที่ต้องใช้ฝีมือและประสบการณ์ รวมทั้งเจ้าของเองก็ต้องเข้าใจและมั่นใจ ก็เหมือนกับหนังลองเทคที่ต้องละเอียดทุกจุดทุกกระบวนการตั้งแต่ขึ้นแบบ เลือกแบบ ยึดน็อต ถ้าพลาดนิดหนึ่ง แผลจะฟ้องตามแผงที่หล่อนั้นเลย ยิ่งผิดเยอะ แผลยิ่งเยอะ เราเลยต้องมั่นใจ ใส่ใจมากขึ้น งานก็จะเริ่มออกมาดีขึ้นเรื่อยๆ”
ความฝันของคุณมีชัยกับงานคอนกรีตหล่อไม่ได้จบลงตรงที่เรื่องเทคนิคหรือวิธีการ แต่เป้าหมายสำคัญคือความต้องการให้คนมองคอนกรีตหล่อเป็นงานช่างฝีมือที่ต้องใช้ความประณีตในอีกรูปแบบหนึ่ง หากมีผลงานสถาปัตยกรรมสักชิ้นที่แสดงออกถึงธรรมชาติและเสน่ห์ของคอนกรีตจากความร่วมมือระหว่างช่าง สถาปนิก และเจ้าของ แล้วสามารถส่งต่อพลังให้ผู้คนที่เดินผ่านไปมาได้มองเห็นและรับรู้ได้เองว่า “นี่แหละคืองานฝีมือ” นั่นเท่ากับว่าวัสดุและสถาปัตยกรรมได้ทำงานร่วมกันอย่างเต็มภาคภูมิแล้ว
ขอขอบคุณ
มีชัย เจริญพร BackYardArchitect