เหมือนกับสิ่งอื่น ๆ บนโลกนี้ สถาปัตยกรรมเองก็มีเรื่องของที่ตั้งเข้ามาเกี่ยวข้อง และอาจเป็นตัวแปลที่สำคัญที่สุด ที่ส่งผลต่อรูปแบบของงานสถาปัตยกรรมหนึ่งด้วยซ้ำ
เสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มของคนแถบประเทศยุโรป กับคนแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แบบไทยนั้น ควรจะใส่เสื้อผ้าเนื้อผ้า รูปแบบเดียวกันไหม? อาหารที่คนแอฟริกาใต้กับคนจีนรับประทาน รับรองว่าไม่ใช่เมนูเดียวกัน และวัตถุดิบที่ใช้ก็ต่างกันโดยสิ้นเชิง สถาปัตยกรรมก็เช่นเดียวกัน อาคารที่สวยงามและใช้งานได้อย่างเหมาะสมในพื้นที่หนึ่ง แต่หากลองเอาอาคารเดิมนี้ ไปตั้งในอีกพื้นที่ที่มีสภาพแวดล้อม ภูมิอากาศ ภูมิประเทศต่างกัน อาคารนั้นอาจเป็นอาคารที่ไม่น่าใช้งานสุด ๆ เลยก็เป็นได้
หลายครั้งแต่ตามแสวงหารูปแบบสถาปัตยกรรมและการออกแบบใหม่ ๆ จาก เว็บไซต์ IG หรือ Pinterest เราสามารถเห็นงานล่าสุดของ BIG ที่เพิ่มสร้างเสร็จเมื่ออาทิตย์ก่อนในทุกซอกทุกมุมผ่านเว็บไซต์สถาปัตยกรรมต่างประเทศ เราสามารถอัพเดทเทรนด์ วัสดุ รวมถึงรูปแบบสถาปัตยกรรมที่กำลังเป็นที่นิยมได้จากหน้าจอคอมพิวเตอร์ของเราเอง
แต่หากคิดดูอีกครั้ง ข้อดีเหล่านี้อาจมีข้อเสียที่แอบแฝงอยู่อย่างไม่ทันระวัง หากเราเพียงคิดแต่หยิบเอามาใช้กับอาคารของเราบ้าง เพราะด้วยสาเหตุที่กล่าวข้างต้น เราไม่มีเหตุผลใดเลยที่ควรจะเอาแบบอย่างอาคารจากคนละฝั่งของโลก มาเป็น Reference ของเรา
สถาปัตยกรรมที่เราเห็นนั้น ล้วนผ่านกระบวนการต่าง ๆ มามากมาย ไม่ว่าจะเป็นการปรับแบบให้ตรงตามหน้างาน การปรับเพื่อให้ไม่เกินงบประมาณ การออกแบบรายละเอียดที่สื่อถึงแนวคิดเฉพาะของอาคารนั้น ๆ ภาพที่เห็นจึงเป็นปลายทางหลังจากการแก้ปัญหาทั้งหมด หรือจะเรียกอีกอย่างว่า การมีอยู่ของสถาปัตยกรรมนั้น ๆ ไม่ได้เกิดขึ้นจากภาพลักษณ์เพียงอย่างเดียว แต่ยังหมายถึงเรื่องราว ความเป็นมา แนวคิด กว่าที่จะก่อเกิดรูปทรงต่าง ๆ รายละเอียดทั้งหมดกลายเป็นสถาปัตยกรรมที่ตั้งใจ
เช่นเดียวกับความเชื่อหรือค่านิยมของคนรุ่นหนึ่งที่มักคิดว่า บ้านสไตล์คลาสสิคเสาโรมัน และคิ้วบัวเต็มรอบบ้าน เป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมที่ควรเลียนแบบ เราจึงเห็นบ้านจัดสรรที่มีหน้าตาคลาสสิคเต็มเมืองไทยไปหมด แน่นอนว่าอาคารเหล่านี้ไม่ได้คิดเรื่องการใช้งานจริงเท่ารูปลักษณ์ที่ปรากฏ เพราะถ้าหากคิดสักนิด เราก็จะพบว่าการมีชายคายื่นยาว มีกันสาดบังแดดฝน หลังคาทรงจั่วหรือปั้นหยา รวมถึงออกแบบช่องเปิดให้กว้างและอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม เป็นสิ่งที่อาคารในบ้านเราควรคิดถึง มากกว่าความหรูหราที่กินไม่ได้ แถมยังก่อเกิดปัญหาตามมา
ครั้งต่อไปที่เราเห็นรูปอาคารสวย ๆ ของต่างประเทศ ขอให้เพียงตั้งข้อสงสัยก่อนคิดจะนำมาเป็น Reference สักนิดว่า ทำไมเขาถึงออกแบบแบบนี้ ทำไมเขาถึงใช้วัสดุนี้ ทำไมเขาทำดีเทลแบบนี้ พยายามหาคำตอบให้ได้มากและถูกต้องที่สุด และเมื่อนั้นที่เรารู้ถึงที่มาของการออกแบบนั้นแล้ว เราอาจจะพบว่า การนำภาพดังกล่าวมาเป็นภาพอ้างอิง อาจจะไม่ใช้สิ่งที่ควรทำอีกต่อไป
สถาปัตยกรรมก็อาจเหมือนเสื้อผ้า ที่ต้องมีการสั่งตัดเพื่อคนคนนั้นโดยเฉพาะ ไม่เช่นนั้นเราอาจได้เสื้อที่ใส่ไม่สบาย ไม่มั่นใจ คุณภาพชีวิตแย่ เพราะเสื้อตัวนั้นไม่เหมาะกับบริบทของมันนั่นเอง