ภายใต้รูปทรงเรขาคณิตเรียบง่ายและภาพลักษณ์ของสถาปัตยกรรมที่แสดงตนอย่างแข็งแกร่ง ยังซุกซ่อนแนวคิดสุดละเอียดซับซ้อนของ Eduardo Souto de Moura สถาปนิกชาวโปรตุเกส เจ้าของรางวัลอันทรงเกียรติ Pritzker Prize ในปี 2011 สถาปนิกผู้นี้ฝากผลงานเอาไว้เป็นเครื่องพิสูจน์มากมายตั้งแต่สเกลที่อยู่อาศัยขนาดเล็กไปจนถึงผังเมืองที่ขยายตัว ซึ่งเขายังกล่าวด้วยว่าแนวคิดการออกแบบสุดพิถีพิถันนี้ ส่วนหนึ่งได้รับอิทธิพลมาจากสถาปนิกยุคโมเดิร์นชาวอเมริกันอย่าง Robert Venturi ผู้ได้รับรางวัล Pritzker Prize ในปี 1991
Eduardo Souto de Moura
สถาปนิกชาวโปรตุเกส เจ้าของรางวัล Pritzker Prize ปี 2011
Photo Credits ; https://www.archdaily.com
สถาปนิกผู้เริ่มต้นชีวิตจากศิลปะและประติมากรรม
ชีวิตของ Eduardo Souto de Moura นั้นเรียกได้ว่าเริ่มต้นขึ้นในครอบครัวที่ค่อนข้างมีฐานะมั่นคง โดยเป็นบุตรชายของนายแพทย์ José Alberto Souto de Moura และ Maria Teresa Ramos Machado ผู้เป็นภรรยา ส่วนน้องชายของเขาก็ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานด้วยบทบาทของการเป็นอดีตอัยการสูงสุดคนที่ 9 ของประเทศโปรตุเกส
Souto de Moura เริ่มศึกษาและสนใจผลงานด้านศิลปะและประติมากรรมมาก่อนที่จะเปลี่ยนไปศึกษาสถาปัตยกรรมอย่างจริงจัง ณ School of Fine Arts of the University of Porto ซึ่งทำให้เขาได้มีโอกาสทำงานร่วมกับ Álvaro Siza Vieira สถาปนิกชาวโปรตุเกสคนแรกผู้ได้รับรางวัล Pritzker Prize ในปี 1992 หลังจากสั่งสมประสบการณ์การทำงานกับสถาปนิกชั้นครูเป็นเวลาถึง 5 ปี Álvaro Siza ก็สนับสนุนให้เขาเริ่มก่อตั้งบริษัทเป็นของตนเอง
Photo Credits ; https://ionline.sapo.pt
ผลงานในช่วงแรกๆ ของเขามักเป็นจะเป็นบ้าน และที่อยู่อาศัยที่เรียบง่ายในประเทศบ้านเกิด ซึ่งในภายหลังเขาเริ่มได้รับหน้าที่ออกแบบศูนย์การค้า โรงเรียน หอศิลป์ และโรงภาพยนตร์ต่างๆ ในประเทศแถบยุโรปอย่าง สเปน อิตาลี เยอรมนี อังกฤษ และสวิตเซอร์แลนด์
นอกจากบทบาทของสถาปนิกแล้ว เขายังรับหน้าที่เป็นศาสตราจารย์ที่คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยปอร์โต และยังเคยเป็นศาสตราจารย์รับเชิญที่โรงเรียนสถาปัตยกรรมเจนีวาปารีส – เบลล์วิลล์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด อีกทั้งยังเข้าร่วมการสัมมนา และการบรรยายทั้งในประเทศโปรตุเกสและระดับนานาชาติ รวมถึงมีชื่อเสียงและมักปรากฏบนสื่อสิ่งพิมพ์และนิทรรศการต่างๆ ทั่วโลก
HOUSE IN BOM JESUS
Braga, Portugal 1994
Photo Credits ; LUIS FERREIRA ALVES https://divisare.com
อ่อนน้อมแต่แข็งแกร่ง เรียบง่ายและมีสีสัน
อาจกล่าวได้ว่า ผลงานของ Eduardo Souto de Moura เป็นที่น่าจดจำผ่านการออกแบบรูปลักษณ์สถาปัตยกรรมที่เรียบง่ายด้วยการใช้รูปทรงเรขาคณิต ซึ่ง่ในขณะเดียวกันยังแสดงตนอย่างแข็งแกร่ง จริงจังและเป็นทางการ โดยในบางครั้งเขามักจะเลือกใช้สีสันและวัสดุอย่างพิถีพิถัน
Souto de Moura เป็นสถาปนิกที่หลงใหลในความสวยงามและความถูกต้องของวัสดุ ความรู้ด้านการก่อสร้างและทักษะเกี่ยวกับวัสดุมักปรากฏให้เห็นในอาคารที่เขาออกแบบ ซึ่งมักจะมีการหยิบนำวัสดุเก่านับพันปีมาใช้ โดยได้แรงบันดาลใจจากรายละเอียดใหม่ๆ ที่ทันสมัย ทำให้เรามักเห็นผลงานอันโดดเด่นสะดุดตา และนำสิ่งธรรมดาที่มีอยู่มารังสรรค์ให้เกิดต้นแบบใหม่ๆ ได้อย่างไม่น่าเชื่อ
Casa da Musica Subway Station
Oporto, Portugal 2005
Photo Credits ; Christian Richters Fernando Guerra FG+SG Luis Ferreira Alves https://arquitecturaviva.com
สถาปัตยกรรมของเขามีทั้งความหลากหลาย อีกทั้งยังสอดคล้องบริบท แสดงความอ่อนน้อมถ่อมตนแบบง่ายๆ รูปแบบของสถาปัตยกรรมจึงไม่จำเป็นต้องหวือหวา โดดเด่น หรือตะโกนแข่งกับบริบทรอบด้าน สะท้อนตัวตนของ Souto de Moura ซึ่งเริ่มต้นเส้นทางสถาปนิกจากการออกแบบที่อยู่อาศัยชุมชนในประเทศบ้านเกิด การเป็นสถาปนิกของประชาชนจึงแสดงถึงตัวตนของเขา มากกว่าความปรารถที่จะแสดงออกถึงแนวคิด หรือความเป็นตัวเอง เช่นเดียวกับศิลปินคนอื่นๆ
Casa das Histórias Paula Rego
Cascais, Portugal 2008
Photo Credits ; https://archinect.com
หนึ่งในตัวอย่างผลงานของ Eduardo Souto de Moura ที่โดดเด่นในเรื่องของการใช้สีสัน คือ Casa das Histórias Paula Rego พิพิธภัณฑ์จัดแสดงผลงานของศิลปินหญิง Paula Rego
ในการออกแบบ Souto de Moura ดึงลักษณะบริบทโดยรอบซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมทางประวัติศาสตร์ของภูมิภาคที่มีคุณค่า มาตีความขึ้นใหม่ในรูปแบบที่ดูร่วมสมัยมากขึ้น สอดคล้องกับแนวคิดของศิลปินหญิงที่ต้องการให้สถาปัตยกรรมแห่งนี้ดู “สนุกสนานมีชีวิตชีวาและซุกซนนิดๆ”
Photo Credits ; https://www.archdaily.com
หอคอยรูปทรงพีระมิดทั้งสองหลังบนพื้นผิวคอนกรีตสีแดงอิฐแสดงตนอย่างโดดเด่น รวมถึงยังมีการนำต้นไม้ใหญ่ที่มีอยู่ในพื้นที่เดิมมาใช้เป็นองค์ประกอบหนึ่งในการออกแบบ พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ประกอบด้วยปีกอาคารทั้ง 4 ซึ่งมีความสูงและขนาดแตกต่างกัน แบ่งออกเป็นห้องทั้งหมดที่เชื่อมโยงถึงกัน ในขณะที่ล้อมรอบโถงกลางซึ่งมีฟังก์ชันเพื่อจัดแสดงนิทรรศการชั่วคราว อีกทั้งยังมีหอประชุม 200 ที่นั่ง ร้านค้าและคาเฟ่รองรับ
Photo Credits ; https://www.archdaily.com
Casa do Cinema
Porto , Portugal 2003
Photo Credits ; https://arquitecturaviva.com
Casa do Cinema ได้รับการออกแบบมาเพื่อ Manoel de Oliveira ผู้กำกับภาพยนตร์ที่มีชื่อเสียงและมีอายุยืนยาวที่สุดในหมู่ผู้กำกับชาวโปรตุเกส บ้านหลังนี้ออกแบบด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กขนาดเล็กสองระดับ คล้ายกับลักษณะของกล้องฟิล์มซึ่งเป็นเลนส์ขนาดใหญ่สองเลนส์ ช่องเปิดที่ยื่นออกจากตัวอาคารทำหน้าที่เปิดมุมมองสู่วิวทิวทัศน์ที่อยู่ไกลออกไป เพื่อหลีกเลี่ยงมุมปิดทึบจากอาคารที่อยู่โดยรอบ
Photo Credits ; https://arquitecturaviva.com
หากมองในแนวแกนนอน อาคารทั้งสองชั้นแตกต่างกันอย่างชัดเจนด้วยการเลือกใช้วัสดุ การออกแบบช่องเปิดและส่วนปิดทึบ โดยบริเวณชั้นล่างจะปิดทับด้วยบานหน้าต่างโลหะที่ไม่ผ่านการขัดเงา มีทางเข้าอยู่บริเวณส่วนกลางของบ้านซึ่งจะนำไปสู่ห้องนั่งเล่นขนาดเล็กที่รองรับคนได้ถึง 35 คน
ในส่วนของชั้นบนพื้นผิวของบ้านออกแบบด้วยผิวปูนสีเทาเข้ม และประกอบไปด้วยรูปทรงหลายเหลี่ยมที่ยื่นออกหลายทิศทาง ซึ่งทำให้ผู้อยู่อาศัยสามารถมองเห็นวิวแม่น้ำและทะเลที่อยู่ไกลออกไปได้ นอกจากนี้ Casa do Cinema ยังมีชั้นใต้ดินพร้อมห้องน้ำและห้องเก็บเอกสาร ผลงานการออกแบบชิ้นนี้ถือเป็นจุดเปลี่ยนของ Eduardo Souto de Moura ซึ่งสร้างความสัมพันธ์ที่ค่อนข้างแตกต่างกับบริบทโดยรอบ ต่างจากผลงานอื่นๆ ที่ผ่านมา
Photo Credits ; https://arquitecturaviva.com
Braga Municipal Stadium
Braga, Portugal 2003
Photo Credits ; https://www.atlasofplaces.com
มาถึงผลงานที่เรียกได้ว่าเป็นสถาปัตยกรรมชิ้นเอกที่ทำให้ Souto de Moura กลายเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก และเป็นผลงานที่มีชื่อเสียงมากที่สุดของเขา Braga Municipal Stadium เป็นสนามฟุตบอลที่สร้างขึ้นโดยเฉพาะ ในฐานะที่โปรตุเกสเป็นเจ้าภาพงานฟุตบอลยูโรในปี 2004 สถานที่แห่งนี้ได้รับขนานนามจากยูฟ่าให้เป็นหนึ่งในสนามกีฬาที่งดงามและน่าสนใจที่สุดแห่งหนึ่ง โดยมีจุดเด่นคือโครงสร้างสถาปัตยกรรมที่สัมพันธ์และเป็นส่วนหนึ่งกับภูมิทัศน์โดยรอบ
สนามกีฬาแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นบนภูมิทัศน์ซึ่งเดิมเคยเป็นเหมืองหินแกรนิตเก่าบนเนินเขา Monte Castro ซึ่งสถาปนิกได้แรงบันดาลใจจากสะพานเชือกโบราณของชาวอินคาแห่งเปรู โครงสร้างแขวนลอยของสนามจึงถูกสร้างขึ้นเพื่อเพิ่มความเบาให้กับโครงสร้างคอนกรีตที่ซับซ้อน
Photo Credits ; https://www.atlasofplaces.com
รูปทรงเรขาคณิต และช่องเปิดต่างๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างโครงสร้าง ยังเปิดมุมมองที่น่าตื่นตาตื่นใจ ทำให้ผู้มาเยือนสามารถมองเห็นทั้งสถาปัตยกรรมไปพร้อมๆ กับภูมิทัศน์ได้อย่างสวยงาม
Photo Credits ; https://www.atlasofplaces.com
ด้วยจุดมุ่งหมายเพียงเพื่อการสร้างสถาปัตยกรรมที่ดี จึงนำมาสู่ผลงานมากมายของ Eduardo Souto de Moura เส้นสายที่เรียบง่าย ไม่หวือหวา กลับซ่อนแนวคิดอันซับซ้อนหรือความอ่อนน้อมถ่อมตน การเลือกใช้วัสดุอย่างชาญฉลาด หรือแม้แต่การพยายามทำให้สถาปัตยกรรมและภูมิทัศน์สร้างความสัมพันธ์ร่วมกันได้โดยไม่ขัดแย้ง สิ่งเหล่านี้กลายเป็นเสน่ห์ที่ทำให้ผลงานของ Eduardo Souto de Moura เป็นที่กล่าวขานและน่ายกย่องจากทั่วทุกมุมโลก
อ้างอิงข้อมูลจาก ;
www.pritzkerprize.com , www.archdaily.com/eduardo-souto-de-moura , www.archdaily.com/pritzker-prize-eduardo-souto-de-moura/soutomourachpr?next_project=no , https://www.archdaily.com/casa-das-historias-paula-rego , https://en.wikipedia.org , https://arquitecturaviva.com , https://www.archdaily.com , https://en.wikiarquitectura.com
Photo Credits (ภาพปก) ;
https://torneiras-roriz