หากเราลองจินตนาการถึงพื้นที่ Creative Space ในเมืองไทย ใช่ว่าจะไม่มี แต่ส่วนมากแล้วพื้นที่เหล่านี้มักจะต้องเสียค่าใช้จ่ายในการเยี่ยมชม ในทางหนึ่งก็ถือเป็นการสนับสนุนศิลปินเพื่อให้ต่อยอดผลงานได้ต่อไป แต่ในอีกทางหนึ่งก็ทำให้คนธรรมดา เข้าถึงผลงานศิลปะหรือพื้นที่ Creative Space ได้ยากไปอีกหนึ่งระดับ
หากแปล Sōko ตรงตัวจากภาษาญี่ปุ่นจะแปลว่า โกดัง แต่ภายในซอยสุขุมวิท 32 บนพื้นที่ใจกลางเมืองแห่งนี้ ไม่ใช่ที่ตั้งของโกดังหรืออะไร แต่เป็นที่ซุกซ่อนพื้นที่สุด Creative อย่าง Sōko ซึ่งออกแบบโดยทีมสถาปนิกจาก Bangkok Tokyo Architecture ที่จะเข้ามาเปลี่ยนแนวคิด สนับสนุนให้พื้นที่สุดสร้างสรรค์เปรียบเสมือนโกดังอันกว้างใหญ่ที่สามารถกักเก็บอะไรก็ได้ตามที่ใจเราต้องการ กลายเป็นสเปซปลายเปิดที่ชักชวนทุกคนให้เข้ามาพูดคุย สร้างบทสนทนาระหว่างผู้คน ศิลปะ และสถาปัตยกรรม ให้เกิดขึ้นร่วมกันได้อย่างไร้ขอบเขต
Takahiro Kume และ วทันยา จันทร์วิทัน (สถาปนิกผู้ออกแบบ)
“ส่วนตัวเรามองว่าการไม่ต้องเสียเงิน มันเป็นการส่งเสริม Creativity อย่างหนึ่ง นั่นคือความรู้สึกที่เราอยากให้เกิดขึ้นในพื้นที่แห่งนี้ คุณไม่จำเป็นต้องมาซื้อของ หรือมาเสียเงิน แต่มาเพื่อมาดู มาเจอเพื่อน คุยกัน และแลกเปลี่ยน เพื่อค้นพบไอเดียอะไรบางอย่าง” คุณฝน-วทันยา จันทร์วิทัน หนึ่งในทีมสถาปนิกผู้ออกแบบกล่าว
Sōko กับบทบาทการเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ปลายเปิด
เดิมทีพื้นที่บริเวณนี้เป็นเวิ้งของบ้านเก่าจำนวนหลายหลัง ที่ปัจจุบันถูกรีโนเวทขึ้นใหม่ หนึ่งในนั้นคือออฟฟิศสถาปนิก Bangkok Tokyo Architecture ส่วนอาคารหลังสุดท้ายที่ผู้เช่าเก่าเพิ่งย้ายออกไป ทางทีมสถาปนิกตัดสินใจรีโนเวทให้เป็นพื้นที่อเนกประสงค์ที่เอาไว้โชว์ผลงาน นิทรรศการ หรือจัดแสดงงานสร้างสรรค์ศิลปะแขนงต่างๆ
ซึ่งคุณฝนเล่าเสริมให้เราฟังว่า หากจะเรียกพื้นที่แห่งนี้ว่าแกลเลอรี่ก็คงจะเรียกได้ไม่เต็มปากนัก เพราะ Sōko เป็นพื้นที่เปล่าที่เปิดโอกาสให้ผู้คนมาเช่า จัดงานได้อย่างหลากหลาย ทั้งตลาด Designer Market การจัดงานเสวนา รวมถึงจัดงานแสดง หรือหากจะเป็นกิจกรรมใหม่ที่แตกต่างออกไปจากเดิมก็ได้เช่นเดียวกัน เพราะฉะนั้นการเรียกพื้นที่ทั้งหมดนี้ว่าเป็น Creative Space คงจะเหมาะสมเสียมากกว่า
“บริษัทออกแบบของเราก็เป็นบริษัทเล็กๆ ที่สนใจความ open-ended เพราะฉะนั้นเราจะไม่ได้มุ่งสร้างสไตล์ หรือมุ่งออกแบบสเปซที่มันสมบูรณ์เพอร์เฟ็ค แต่เราต้องการสร้างบทสนทนาระหว่างผู้ใช้งาน สถาปัตยกรรม การเปลี่ยนแปลง และสเปซภายนอก เราจึงพยายามสร้างสิ่งที่มันเป็นปลายเปิด และสร้างความเป็นไปได้ให้มากที่สุด” คุณฝนเล่า
รีโนเวทบ้านเก่า ให้กลายเป็นพื้นที่แห่งการสร้างสรรค์
ก่อนจะเป็นแกลเลอรี่ในปัจจุบัน เดิมทีพื้นที่นี้เป็นบ้านเก่าอายุหลายสิบปี ที่มีโครงสร้างเป็นบ้านปูนผสมไม้ มีหน้าต่างเล็กๆ แบบบ้านสมัยก่อนเป็นองค์ประกอบ ทีมสถาปนิกเลือกต่อเติมส่วนด้านหน้า ถอดฟาซาดทั้งหมด และกั้นผนังขึ้นใหม่ ซึ่งส่วนต่อเติมโครงสร้างปูนด้านหน้านี้ ถูกออกแบบเป็นตัวเชื่อมโยงระหว่างพื้นที่ภายในและภายนอก รวมถึงสร้างโอกาสในการสื่อสารระหว่างสิ่งที่อยู่ภายในแกลลอรี่ ซึ่งก็คืองานศิลปะ และผู้คนที่อยู่ภายนอก
ภาพก่อนและหลังรีโนเวท
คุณฝนอธิบายเสริมว่า “เราต้องการทำให้หลุดจากพื้นที่ที่เป็น White Cube หรือสเปซกล่องขาวแบบทั่วๆ ไป เพราะมันอาจทำให้รู้สึกเข้าถึงได้ยาก แต่กลายเป็นสเปซเปิดที่สามารถใช้พื้นที่สวนและพื้นที่ภายในได้ด้วย ส่วนต่อเติมนี้เราจึงจงใจทำให้เป็นคนละภาษากับทั้งพื้นที่ภายในและภายนอก เหมือนว่ามันมีชีวิต มีความเป็นตัวตนของตัวเอง”
สังเกตได้ผ่านการใช้โครงสร้างปูนหล่อ รวมถึงกริดของเสาที่ไม่ตรงกับพื้นที่ใดๆ เลยทั้งภายในและภายนอก ส่วนบริเวณหลังคาเปิดโล่งด้วยการใช้กระจกใสที่เปิดให้แสงธรรมชาติส่องถึงได้อย่างเต็มที่ สร้างความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกับพื้นที่ภายนอกที่อยู่โดยรอบ
“เราพยายามนำเสนอโครงสร้างหรือสเปซบางอย่างที่ทำให้เกิดเรื่องราวกับทั้งบริบทและผู้คน สามารถปรับแก้ไขไปได้เรื่อยๆ เพราะเราไม่เชื่อว่าสถาปัตยกรรมมันจะต้องสมบูรณ์ มันสามารถมีชีวิตของมัน และเราจะสร้างอะไรที่เปิดโอกาสให้มันเติบโตและเปลี่ยนแปลงไปได้เรื่อยๆ”
‘The L_st Album’ นิทรรศการแรกของ Sōko ที่ใหม่
สำหรับนิทรรศการแรกของ Sōko ที่ใหม่ มีชื่อว่า ‘The L_st Album’ โดยกราฟิกดีไซเนอร์และศิลปินอิสระ คุณบิ๊ก-ปริวัฒน์ อนันตชินะ โปรเจกต์นี้เกิดขึ้นจากการสะสมอัลบั้มภาพถ่ายบุคคลของคุณบิ๊ก ซึ่งเป็นอัลบั้มที่เจ้าของแท้จริงล้วนทำสูญหายอาจทั้งตั้งใจ และไม่ตั้งใจ จำนวนหนึ่งถูกลืมไว้ในลังกระดาษและตกหล่นขณะขนย้าย คุณบิ๊กเองที่มีงานอดิเรกชอบสะสมของเก่าเป็นทุนเดิม จึงออกตระเวนหาอัลบั้มภาพเหล่านี้จากร้านขายของเก่าทั่วกรุงเทพฯ
The L_st Album จึงเป็นชุดงานที่เติมแต่งด้วยจินตนาการของคุณบิ๊ก ผู้ต้องการชุบชีวิตอัลบั้มเหล่านี้ขึ้นมาใหม่ เพื่อบอกเล่าเรื่องราวความผูกพันของคนในสังคม และหวังว่าบางทีบุคคลในภาพอาจจะผ่านมาเจอความทรงจำเหล่านี้อีกครั้ง
“พื้นที่ตรงนี้มันจะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ มีงานต่างๆ ทั้งรูปแบบ Performance แสดงโชว์ พื้นที่พรีเซนท์งานนักศึกษา หรือตลาด ซึ่งพอมีพื้นที่นี้เปิดขึ้นมา คนก็มองเห็นความเป็นไปได้เยอะแยะเลย ซึ่งเราดีใจมาก เพราะบางทีเราออกแบบ เรามุ่งทำให้มันเสร็จ แต่ผู้คนที่เขามาเห็น เขากลับมีไอเดียอะไรที่มากกว่าเรา อยากทำอันนี้ เหมาะกับพื้นที่นี้จังเลย เรารู้สึกว่านี่แหละที่ทำให้พื้นที่มันสมบูรณ์ และต่อไปนี้อาจจะมีไอเดียใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นได้มากกว่าเดิม” สถาปนิกทิ้งท้าย
สำหรับใครที่สนใจ Sōko Creative Space และนิทรรศการ The L_st Album สามารถเข้ามาเยี่ยมชมได้ตั้งแต่วันนี้จนถึงวันที่ 16 มีนาคม 2021 (เวลา 11.00-19.00)
Maps :
Location: สุขุมวิท 32 กรุงเทพฯ
Architects : วทันยา จันทร์วิทัน Takahiro Kume และภูมิชยะ ประคองเพชร Bangkok Tokyo Architecture
Photographer: จิณณวัตร บริหารกิจอนันต์