อนุสรณ์ชีวิตของนักเคลื่อนไหวเพื่อคนพิการ สู่อาคารการศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างทัดเทียมกัน
Architect : Leddy Maytum Stacy Architects
Location : Berkeley , United States
Photo : Tim Griffith
คุณเชื่อหรือไม่ว่า การออกแบบ คือ เครื่องมือแก้ไขปัญหาความยุติธรรมในสังคม โดยเฉพาะความเท่าเทียมทางด้านสภาพร่างกายของมนุษย์ แม้ว่าการออกแบบที่ดีคงไม่สามารถเข้าไปรักษาเยียวยาให้สุขภาพของผู้คนกลับมาแข็งแรงเต็มร้อยอีกครั้งได้ แต่พลังแห่งความคิดสร้างสรรค์และความใส่ใจเพื่อนมนุษย์ด้วยกันจะทำหน้าที่เป็นกลไกช่วยเหลือการเข้าถึงพื้นที่ใช้สอย เป็นเครื่องมืออำนวยความสะดวกสบายให้ผู้คนที่บกพร่อง ช่วยมอบอิสระในการใช้ชีวิตเพื่อกระตุ้นให้พวกเค้าอยากลุกขึ้นต่อสู้กับชีวิตได้อีกครั้ง เราจึงอยากพาทุกคนมารู้จักกับผลงานการออกแบบมหาวิทยาลัยแห่งความเท่าเทียม Ed Roberts Campus
องค์กรเพื่อคนพิการแห่งแรกของโลก
ติ๊กๆๆ ก่อนจะมาเป็นมหาวิทยาลัยอย่างในปัจจุบัน เราคงต้องขอหมุนทวนเข็มนาฬิกาพาย้อนกลับไปเมื่อปี ค.ศ. 1972 ก็จะพบจุดเริ่มต้นแนวคิดโครงการเพื่อการศึกษาสำหรับผู้พิการ นั่นก็คือ ศูนย์เบิร์กลีย์เพื่อการดำรงชีวิตอิสระ Berkeley’s Center for Independent Living (CIL) องค์กรที่ขับเคลื่อนด้วยนโยบายสิทธิเพื่อคนพิการแห่งแรกของโลก ก่อตั้งโดยนาย Ed Roberts นักเคลื่อนไหวกิจกรรมชาวอเมริกันซึ่งเป็นผู้พิการซับซ้อนคนแรกที่ได้สิทธิ์เข้าเรียนใน University of California แกนนำคนสำคัญที่รุกขึ้นมารณรงค์เกี่ยวกับสิทธิคนพิการภายในประเทศ จนเมื่อผู้บุกเบิกได้จากไปในปี 1995 องค์กร CIL จึงได้มีนโยบายผนึกกำลังกับอีก 6 องค์กรสิทธิมนุษยชนอิสระ เข้าร่วมพันธมิตรจัดตั้งกันเป็น Ed Roberts Campus มหาวิทยาลัยที่มอบโอกาสทางการศึกษา จัดฝึกอบรมอาชีพ สนับสนุนสุขอนามัยและอยู่อาศัยสำหรับคนพิการโดยเฉพาะ
Ed Roberts ผู้บุกเบิกสิทธิคนพิการเพื่อเสรีภาพการใช้ชีวิตอย่างเท่าเทียม
ความเท่าเทียมและใช้งานง่าย
หัวใจของ Universal Design คือ การสร้างความเท่าเทียมผ่านการออกแบบ เอื้อสิทธิการใช้งาน การเข้าถึงบริการ โดยมิได้แบ่งแยกผลประโยชน์สำหรับบุคคลกลุ่มหนึ่งกลุ่มใดโดยเฉพาะ มวลชนทั้งหลายจึงสามารถใช้งานได้โดยเสมอกัน บนพื้นทึ่กว่า 7,900 ตร.ม. ของ Ed Roberts Campus จึงมีสิ่งอำนวยความสะดวกเพื่อตอบสนองความแตกต่างของผู้ใช้งาน สร้างสภาพแวดล้อม ทางสัญจร ให้ใช้งานง่ายได้และทัดเทียมกัน เสริมรายละเอียดการออกแบบให้ไปไกลเกินกว่ามาตรฐานข้อบังคับสากล มีทางลาดวนเกลียวสีแดงสดใสด้านหน้าอาคารกลายเป็นจุดเด่นที่ใครเข้ามาก็จะจดจำได้เป็นอย่างดี
ทางลาดเชื่อมชั้น 1 -2 บิดตัวโค้งมนคล้ายเกลียวริบบิ้นสีแดงที่มองเห็นได้จากภายนอกอาคาร
พื้นที่อาคารทั้ง 2 ชั้นประกอบด้วยส่วนจัดแสดงนิทรรศการ ห้องประชุมเด็กเล็กพิการ ศูนย์ออกกำลังกาย ห้องฝึกอบรมแรงงานและคาเฟ่ มหาลัยถูกออกแบบมาเพื่อนำเสนอตัวตนที่แตกต่างกันของผู้ใช้งานทุกคนว่าสามารถเข้าถึงพื้นที่ได้อย่างเท่าเทียมกัน มวลอาคารที่ไม่เล็กไม่ใหญ่เกินจนไปเบียดเบียนทัศนียภาพบ้านพักอาศัยโดยรอบ รูปทรงครึ่งวงกลมที่หันหน้าทางยาวออกถนนหลัก เป็นประตูบานใหญ่คอยต้อนรับพาหนะหลากรูปแบบสำหรับรับส่งผู้โดยสารด้านหน้า ทั้งรถบัส รถตู้ รถยนต์ส่วนตัว จักรยาน และการเชื่อมต่อระบบขนส่งสาธารณะจากสถานีรถไฟข้างเคียง
เอื้ออำนวยด้วยองค์ประกอบของอาคาร
แนวคิด Universal Design กระจัดกระจายอยู่ทั่วในองค์ประกอบของอาคาร ทั้งทางเดินกว้าง 2.10 เมตรเพื่อความสะดวกแก่คนที่นั่งรถเข็น ระบบควบคุมใช้งานแบบ hands-free ไม่ต้องใช้มือ ประตูอัตโนมัติ ห้องสุขาที่ตอบสนองศักยภาพของผู้ใช้งานที่หลากหลาย ลิฟท์ขนาดใหญ่ที่มีการควบคุมพิเศษสำหรับรถเข็นคนพิการ ระบบนำทางด้วยเสียงสำหรับผู้พอการสายตา สีสันและพื้นผิวที่ใช้สื่อแทนป้ายสัญลักษณ์ในการสัญจร ทั้งหมดล้วนสร้างขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกการเข้าถึงประโยชน์ใช้สอยเพื่อมวลชนทุกคน
นอกจากจะการออกแบบเพื่ออำนวยความสะดวกสบายแก่ผู้ใช้งานแล้ว Ed Roberts Campus ก็ยังคิดถึงความยั่งยืนของอาคาร ด้านหน้าของตึกมีหน้าต่างบานใหญ่ที่เปิดรับแสงแดดธรรมชาติ ระบบเปิด/ปิดช่องลมเพื่อให้อากาศไหลเวียนตามธรรมชาติ สนับสนุนการใช้วัสดุรีไซเคิล-ทดแทน ช่วยประหยัดทั้งพลังงานไฟฟ้าและแสงสว่าง รวมทั้งติดตั้งระบบฟอกอากาศปลอดสารพิษ เพื่อสุขภาพที่ดีของผู้ใช้อาคารที่อาจเป็นภูมิแพ้ง่ายหรือตอบสนองไวต่อเชื้อโรค
ทีมออกแบบเคยกล่าวเอาไว้ในบทสัมภาษณ์ตอนหนึ่งว่า “เราเชื่อว่าทุกคนสมควรได้รับการออกแบบที่ดีอย่างเสมอภาคกันตามหลักการออกแบบสากล Universal Design ร่วมกันสร้างสภาพแวดล้อมที่อำนวยความสะดวกแก่คนที่บกพร่อง ให้สามารถเข้าถึงรูปแบบการใช้งานได้อย่างคนทั่วไปโดยไม่ต้องแบ่งแยกหรือเบียดเบียนกัน เราอยากให้มหาวิทยาลัย Ed Roberts Campus เป็นกรณีศึกษาสำหรับการสร้างอาคารเพื่อมวลชนอันหลากหลายหลังอื่นๆ ในชุมชนต่อไป”
ข้อมูลและรูปภาพจาก
http://www.designboom.com/architecture/leddy-maytum-stacy-ed-roberts-campus/
http://www.archdaily.com/122507/ed-roberts-campus-leddy-maytum-stacy-architects