Architect : ผศ.ดร.รชพร ชูช่วย จาก all(zone)
Story : SKIXXY
Photographer : ศุภกร ศรีสกุล
บ้านคือหน่วยของสถาปัตยกรรมที่ดูสามัญที่สุด แต่แท้จริงแล้วซ่อนความซับซ้อนอยู่ นั่นเพราะทุกตารางนิ้วล้วนสัมพันธ์กับผู้ใช้งานโดยตรง การทำความเข้าใจการอยู่อาศัยจึงเป็นหน้าที่ร่วมกันระหว่างเจ้าของบ้านและสถาปนิกในการจะสร้างสรรค์บ้านขึ้นมาสักหลังหนึ่ง และ ‘Phra Pradaeng House’ ผลงานออกแบบจาก all(zone) โดย ผศ.ดร.รชพร ชูช่วย เป็นเคสที่ดีของการสร้างสิ่งเรียบง่ายเช่นนี้ให้บังเกิดผลมากที่สุดทั้งในทางสถาปัตยกรรมและความรู้สึกจากการใช้งาน
“อันนี้ต้องให้เครดิตเจ้าของที่เป็นคน practical ในเชิงการทำความเข้าใจ การอยู่อาศัยจริงๆ ไม่ได้ต้องการอะไรฟูมฟาย ไม่ได้ต้องการอะไรอวดใครทั้งสิ้น คืออยากอยู่แบบเงียบๆ เรียบๆ ใช้งานเวิร์คๆ และก็เป็นโชคดีของเราที่ได้เจ้าของบ้านที่มีความต้องการชัดเจนแล้วก็เข้าใจประเด็นในเชิงการใช้สอยได้ดี”
ความต้องการใช้สอยภายในบ้านแทบไม่ได้แตกต่างจากบ้านทั่วๆ ไป เพียงแต่มีความต้องการพิเศษสองสามอย่างซึ่งเกิดจากวิธีการใช้ชีวิตของครอบครัว นั่นคือ ห้องนอนชั้นล่างสำหรับคุณแม่ผู้สูงอายุ สระว่ายน้ำสำหรับออกกำลังกายของครอบครัว จึงนำมาสู่การวางผังพื้นโดยใช้โถงกลางบ้านช่วยในเรื่องการหมุนเวียนอากาศ โดยมีเกล็ดระบายอากาศอยู่ด้านบน นอกจากเรื่องอากาศ ยังมีผลในเรื่องแสงธรรมชาติที่ส่องสว่างตลอดทั้งวัน และการเป็นจุดศูนย์กลางบ้านที่มองเห็นได้จากทุกห้อง โดยใช้ช่องเปิดเพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างโถงกลางกับพื้นที่แต่ละห้อง
และอีกความต้องการซึ่งนำมาสู่รูปลักษณ์ของบ้านนั่นคือ ความเป็นส่วนตัวสูงสุดภายในบ้านบนผืนที่ดิน 50 ตารางวา ที่อยู่ท่ามกลางย่านพักอาศัยที่สร้างชิดกันเกือบทั้งหมด
“บ้านเริ่มจากคุณลักษณะของพื้นที่มาก่อน พอบ้านมันสร้างชิดกัน เจ้าของก็ไม่อยากให้คนข้างนอกมองเข้ามาเห็น แล้วก็อยากจะให้มี privacy ค่อนข้างสูง ในขณะเดียวกันก็อยากให้มันสามารถมีแสงเข้า มีการระบายอากาศที่ดี ถ้าเป็นไปได้ไม่ต้องเปิดแอร์เยอะ เราก็แนะนำ พยายามแก้ปัญหาจากที่ที่มันแคบ และก็คิดเรื่องว่าจะทำอย่างไรให้มันมี privacy”
“ซึ่งเขาเข้ามาที่ออฟฟิศ ก็ชอบที่เราใช้คอนกรีตบล็อกที่มันเป็นวัสดุที่ดูแลรักษาง่าย ไม่ได้เป็นของแพงมาก และก็ปลอดภัย บุกรุกทำลายไม่ได้ คอนกรีตบล็อกจึงเป็น solution ที่เขาชอบตั้งแต่แรก เราก็ช่วยคิดต่อว่าจะใช้คอนกรีตบล็อกอย่างไร จากที่เราเคยใช้เป็นเลเยอร์เดียว อันนี้เราเลยพยามใช้ให้มันเป็นสามมิติ คือ wrap ทุก surface เลย เป็นสี่ด้านต่อกัน มันก็จะเกิดเรื่องใหม่อย่างการทำมุมขึ้นมา”
คอนกรีตบล็อก วัสดุที่ถูก ฉลาด และดี จึงเป็นตัวเลือกธรรมดาที่เติมความพิเศษลงไปผ่านดีไซน์ตั้งแต่ชิ้นส่วนตั้งต้น “เราสนใจเรื่องคอนกรีตบล็อกที่มันเป็นวัสดุที่ค่อนข้างราคาไม่แพง แล้วก็เหมาะกับสภาพแวดล้อมแบบร้อนชื้น กันแดดได้ กันขโมยได้ ในโปรเจ็กต์นี้ เราทำงานกับโรงงานที่ผลิตคอนกรีตบล็อก และออกแบบตัวคอนกรีตบล็อกขึ้นมาใหม่เพื่อใช้กับบ้านนี้โดยเฉพาะ ซึ่งเอาเข้าจริงมันก็ไม่ได้เป็นมูลค่ามหาศาลเมื่อเทียบกับการใช้วัสดุที่ clad ชนิดอื่นๆ เพราะตัวมันเองไม่ได้แพง ราคาชิ้นนึงไม่ถึงร้อยบาท”
“จริงๆ คอนกรีตบล็อกมันเกิดขึ้นมาเมื่อนานแล้ว และก็เป็นของเชยไปแล้ว ทีนี้เราก็สงสัยว่า มันจะทำของเหล่านี้ให้ไม่เชยได้ไหม จริงๆ คือเราใช้อะไรก็ได้ที่มันเหมาะสม ในเคสนี้เราคิดว่ามันเป็นของถูก เป็นของฉลาด ของน่าสนใจ แล้วก็อยากพัฒนามันต่อ โดยที่หลังจากที่เราเริ่มทำของออฟฟิศเอง เราก็พยายามจะคิดว่าเราจะทำต่อได้อย่างไร เราก็ทำงานกับคนจำนวนมากในการที่จะพัฒนาตัวนี้ต่อไป เราลามไปถึงผู้ผลิตบล็อก ผู้ผลิตเครื่องทำบล็อกที่เรามีโอกาสได้ทำงานกับเขา แล้วเขาก็สามารถจะทำคอนกรีตบล็อกเหล่านี้ที่มันมีแบบที่ไม่เป็นแบบท้องตลาด และเหมาะกับคอนดิชั่นแต่ละอันที่เราทำได้ไม่ยากมาก”
ถึงแม้จะเป็นงานออกแบบบ้านธรรมดา แต่ความท้าทายยังคงเกิดขึ้นอยู่เสมอสำหรับสถาปนิก “เหมือนตัดเสื้อ ตัดเสื้อให้พอดีตัวกับคน มันก็ลองตัวแล้วลองตัวอีก ตัดเสื้อแพงๆ มันก็ยากกว่าอยู่แล้ว กว่าทำของที่มัน one size fit all ซึ่งจริงๆ เราก็อยากลองทำบ้านที่มันเป็น one size fit all เหมือนกันนะ คือบ้านที่เป็น housing ที่มันมีการแก้ปัญหาอะไรที่มากกว่าที่มันมีอยู่ แต่ก็เข้าใจว่าบ้าน housing แบบนี้ต้องใช้เวลารวดเร็วมาก เราก็รู้สึกว่าถ้ามันจะอยากได้ของที่มันใหม่และดีกว่านี้ มันต้องใช้เวลาเยอะกว่านี้”
“จริงๆ แล้ว บ้านก็ยังเป็นของที่ท้าทายที่สุดอยู่ดี เพราะมันเป็นองค์ประกอบที่พื้นฐานมากๆ ในการอยู่อาศัย”